Author :
Abstract
Cumhuriyet döneminde uygulanan hegemonik kültür politikaları, müzik gibi geçişken, soyut bir mecrada bile Türk toplumuna belli bir yönelimi dayatmıştır. Bunun sonucunda Türk müziği alanında bazı isimler ve temsil ettiği grubu “meşru” görülmüş bazıları ise örtük bir ötekileştirmenin mağduru olmuşlardır. Bu ayrımcı anlayış, akademide halen büyük ölçüde geçerliliğini korumaktadır. Son yüzyıla udî, besteci ve daha birçok alanda hizmetleri bulunmuş olan Kadri Şençalar da meşruiyet hiyerarşisine tabi tutulduğu için Türk müziği tarihinde bir özne olarak ele alınmamış, çalışılmamış isimlerden biridir. Tarihsel olaylar, kesin haklılar ve haksızları bulmak için sübjektif olarak incelendiğinde, varılacak hiçbir yorum geçmişe değil ancak bir ölçüde bugüne ışık tutabilecektir. Bu çalışmanın amacı, tarihi ve dönemsel aktörleri yargılamak değil ismi geçen sanatçıya ve temsil ettiği müziğe karşı güdülen tutumun bugüne yansımalarını ortaya koymaktır. Şençalar’ın hayatı boyunca attığı adımlarda görülecektir ki sanatçı, esasen yaşadığı dönem boyunca meşruiyet terazisini tutan çevrelerle uyum içindedir. Hatta birçok durumda ortak hareket etmekte, kurucu bir konumda bulunmaktadır. Her konunun araştırma menziline girebildiği, akademinin imkanlarının olabildiğince geniş olduğu bugün başarılı bir müzik kariyeri ortaya koyan Kadri Şençalar’a karşı ilgisizlik dikkat çekici düzeydedir. Akademinin ve bazı çevrelerin seçkinci tutumlarının, sanatçının yaşadığı dönemden ziyade daha sonra derinleşmiş bir sınıfsal ayrımla alakalı olduğu anlaşılmaktadır.
Keywords
Abstract
In the Republican era, the hegemonic policies of Turkish society imposed a certain orientation on society, even in a transitional and abstract medium such as music, and the academic medium saw some names and the group they represented as "legitimate". This understanding is still largely valid in academia. Kadri Şençalar, who has served in oud, composer and many other fields in the last century, is one of the names that has not been considered as a subject in the history of Turkish music, since it is subject to the hierarchy of legitimacy. If history makes a sharp distinction between the righteous and the unjust as a result of the interrogations, it means that it is not being scrutinized to illuminate the present. The aim of this study is not to find a definite right and wrong with historical inquiries, but to reveal the reflections of the attitude towards the mentioned artist and the music he represents. The steps taken by Şençalar throughout his life will be seen in the study that will be followed, and it will be seen that the artist is in a friendly and in some cases even a founding position with the circles that determine the legitimacy throughout his lifetime. It can be said that the indifferent attitude towards Kadri Şençalar in the academy is related to a later deepened distinction, even in these times when every subject can fall within the research range and the opportunities of the academy are at their widest.
Keywords
- Akdeniz, Alper. 2016. “Türkiye'nin Usta Ud İcracılarının Ud Eğitimine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi”.
- Akdeniz, Alper. 2016. “Türkiye'nin Usta Ud İcracılarının Ud Eğitimine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi SBE.
- Altınbaş, Caner. Kadri Şençalar konulu görüşme. Acıbadem/İstanbul, 21 Ekim 2021.
- Arslan, Senem. 2017. “Cinuçen Tanrıkorur'un Müzik Anlayışı ve Türk Müziğine Katkısı”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi SBE
- Ayas, Onur Güneş. 2020. Musiki İnkılabı’nın Sosyolojisi. İstanbul: İthaki Yayınları.
- Bardakçı, Murat. Refik Bey-Refik Fersan ve Hatıraları. İstanbul: Pan Yayınları, 2012.
- Başar, A. Sedat. “Ûdî Nevres Bey’in Ud İcrasının Özellikleri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi SBE, 1995.
- Bengi, Derya. 2020. 50’li Yıllarda Türkiye: Sazlı Cazlı Sözlük-“Şimdiki Zaman Beledir”. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Bourdieu, Pierre. 2015. Ayrım: Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. Ankara: Heretik Yayınları.
- Büyükduman, Bedirhan. 2020. “Demokrat Parti Döneminde Uygulanan Kültür Politikalarının Türk Makam Müziğine Yansımaları”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi SBE.
- Can, Murat. 2004. “Geleneksel Türk Müziği Makamlarının Kanun Sazı ile İcrasında Kullanılan Mandal SayılarınınCinuçen Tanrıkorur'un Bestelediği Seyr-i Nâtık ile Belirlenmesi” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, SelçukÜniversitesi SBE.Çay, Mustafa. 2021. “Cinuçen Tanrıkorur Bestelerinde Makam Kullanımı: Buselik, Kürdilihicazkar, Evcara ve Muhayyersünbüle Örnekleri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi SBE.
- 41 Kadri Şençalar, efsanevî bir unvan olan rab’ül-ûd (udu terbiye eden) sıfatı yakıştırılan udîler arasındadır. Hüseyin Top, Kadri Şençalar konulu görüşme,Eyüp/İstanbul, 28 Aralık 2021. Udi İzzet Bey (1872-1907) için bu tabiri kullanan İbnülemin Bey’in ifadeleri için bkz. İbnülemin Mahmut Kemal İnal, HoşSadâ-Son Asır Türk Musikişinasları (İstanbul: Maarif Basımevi, 1958), 209. Aynı tabiri Şerif Muhiddin Bey için kullananlardan biri de Udî Nevres Bey’dir.Bkz. Doğan Hızlan, “Şerif Muhittin Targan’ın bestelerini dinlerken” erişim 19 Mart 2022. https://www.hurriyet.com.tr/serif-muhittin-targan-in-bestelerini- dinlerken-6455540.
- Çetin, Mustafa. 2016. “Konyalı Kız”. http://www.sunhaber.com/yazar/KONYALI-KIZ/2090/ (Erişim tarihi 19 Mart 2022).
- Doğrusöz, Nilgün, ed. Ölümünün 80. Yılında Arşivinden Ali Rifat Çağatay Besteleri. İstanbul: OTMAG Yayınları, 2015.
- Gazimihal, Mahmut Ragıp. 1961. “Ud”. Musiki Sözlüğü: 260.
- Görçiz, Elif Senem. 2002. “Ud’da Geleneksel İcra Tekniğinin Eğitimi Üzerine Bir Çalışma”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi SBE.
- Gönül, Mehmet. 2010. “Nevres Bey’in Ud Taksimlerinin Analizi ve Ud Eğitimine Yönelik Alıştırmaların Oluşturulması”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi.
- Hızlan, Doğan. 2007. “Şerif Muhittin Targan’ın bestelerini dinlerken”. Hürriyet Gazetesi.https://www.hurriyet.com.tr/serif-muhittin-targan-in-bestelerini-dinlerken-6455540 (Erişim tarihi 19 Mart 2022).
- Gülmez, Kıvanç. 2020. “Yorgo Bacanos'un Taş Plaklardaki Gazel Eşliklerinin Teknik ve Makamsal Analizi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi SBE.
- Işıktaş, Bilen. Peygamber’in Dahi Torunu Şerif Muhiddin Targan: Modernleşme, Bireyselleşme, Virtüozite. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2018.
- ———. “Şerif Muhittin Targan’ın Ud Tekniğine Katkısı; 6 Ud Taksiminin Analizi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi SBE, 2011.
- ———. “Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Geçiş Sürecinde Modernleşme, Bireyselleşme ve Virtüozite İlişkisi: Şerif Muhiddin Targan”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi SBE, 2016.
- İnal, İbnülemin Mahmut Kemal. 1958. Hoş Sadâ-Son Asır Türk Musikişinasları. İstanbul: Maarif Basımevi.
- İncilli, Meral. 1994. “Yorgo Bacanos'un Taksimleri Üzerine Bir Çalışma”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi SBE.
- Kadri Şençalar - Gezdiğim Dikenli Aşk Yollarında 1987 / (Kendi Parçasını Canlı Okuyor). https://www.youtube.com/watch?v=oySki0528Cc (Erişim tarihi 19 Mart 2022).
- Kadri Şençalar Sohbet. https://www.youtube.com/watch?v=gx6XUL_0pes (Erişim tarihi 19 Mart 2022).
- Kadri Şençalar - Uşşak Taksim. https://www.youtube.com/watch?v=Qs7ml7kdKms (Erişim tarihi 19 Mart 2022). Keser, Mustafa. Kadri Şençalar konulu görüşme. Tepebaşı/İstanbul, 31 Mart 2019.
- Khoury, Elia. 2002. “Türk ve Arap Ud İcra Üslupları Üzerine Bir İnceleme”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kucur, Şamil. 2004. “Dede Efendi’nin kabri ilgi bekliyor”. Yeni Şafak Gazetesi.
- Ökte, Burhanettin. “Türk Musikisi Dergisi Nasıl Çıkıyor”. Türk Musikisi Dergisi, 01 Ekim 1948.
- Özakalın, Mehmet Uğur. 2019. “Cinuçen Tanrıkorur'un Bestelediği Mevlevi Âyinlerinin Makam, Usûl ve Ezgisel Yönden İncelenmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi SBE.
- Özdemir, A. Tolga. 2008. “Cinuçen Tanrıkorur Taksimleri'nin Makamsal ve Teknik Analizi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi SBE.
- Özgen, Neva. 2001. “20. Yüzyılda Klasik Türk Müziği, Enstrümanları ve İcracıları Hakkında Genel Bir Değerlendirme”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi SBE.
- Özhan, Tuba. 2019. “Hacı Arif Bey, Bimen Şen, Tanbûri Cemil Bey ve Yorgo Bacanos'un KürdilihicazkârMakamındaki Sözlü Eserlerinin Usûl ve Geçki Bakımından Karşılaştırmalı Analizi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi SBE.
- Öztuna, Yılmaz. 1969a. “Cünbüş”. Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi 1.
- ———. 1969b. “Kadri Bey [Ûdî Bursalı]”. Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi 1: 320.
- Öztürk, Pınar. 2008. “Örneklerle Cinuçen Tanrıkorur'un Ud Taksimleri ve Analizi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi SBE.
- Rona, Mustafa. 1960. 50 Yıllık Türk Musikisi. İstanbul: Türkiye Yayınevi.———. 1970. 20. Yüzyıl Türk Musikisi. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
- Sılkım, Şemsi. 1972. “Kadri Şençalar Hac’dan Döndü”. Tercüman Gazetesi: 1.
- Şanlıtürk, Hasan. Kadri Şençalar konulu görüşme. Sarıyer/İstanbul, 12 Haziran 2014.Şençalar, Kadri. 1978. Ud Öğrenme Metodu. İstanbul: Müzik Dünyası Yayınları.
- Tolstoy, L. N. Sanat Nedir? Çeviren Mazlum Beyhan. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015. Top, Hüseyin. Kadri Şençalar konulu görüşme. Eyüp/İstanbul 28 Aralık 2021.
- Uysal, Sermet Sami. 2005. Bâki Kalan Bu Kubbede... İstanbul: L&M Yayınları.
- Yahya, Gülçin. 2000. “Yorgo Bacanos’un Ud Taksimleri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi SBE.
- Yamaner Yamak, Hasibe. 2003. “Neşet Ertaş’ın Hayatı ve Eserleri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege “Yeni Bir Dernek”. 1957. Milliyet Gazetesi.
