Author :
Abstract
21. yüzyıl dünyasında su ihtiyacı her geçen gün artmasına karşılık su kaynakları gitgide azalmaktadır. Bu anlamda sınıraşan nitelikte olan Fırat ve Dicle Nehirleri uzun yıllar boyunca Türkiye ve Suriye arasında anlaşmazlık konusu olmuş ve iki ülke arasındaki ilişkileri doğrudan şekillendirmiştir. Fırat-Dicle Havzası’na ilişkin sorunların temelinde akarsuların kullanımı, hukuki niteliği ve Suriye ile Irak’ın söz konusu nehirlere katkısı ile kullanım hedefi arasındaki tutarsızlık gibi hususlar bulunmaktadır. Bununla birlikte su kaynaklarının kullanımından dolayı ortaya çıkan sorunlar, ilgili devletlerin katkıları ve talepleri, geliştirdikleri politikalar ve ileri sürdükleri tezler nedeniyle daha da karmaşık hal almıştır. Bu çalışmada uluslararası hukuk literatüründe yer alan akarsulara ilişkin kavramlar ele alınmış; Fırat ve Dicle Nehirlerinin fiziki özellikleri incelenmiş; ve havza ülkelerin nehirler üzerindeki uygulamaları, anlaşmazlık noktaları, işbirliği girişimleri ve tezleri değerlendirilmiş.
Keywords
Abstract
Despite the fact that the water demand in the 21st century world is gradually increasing, the water resources dwindling down. In this sense, the Euphrates and Tigris Rivers, which are transboundary in nature, have been the subject of dispute between Turkey and Syria for many years and have directly shaped their relations. At the heart of the problems related to the Euphrates-Tigris Basin, there are issues such as the use of streams, their legal nature, and the discrepancy between the contribution and target usage of Syria and Iraq. However, the problems arising from the use of water resources have become more complex due to the contributions and demands of the relevant states, the policies they have developed and the theses they have put forward. In this study, the concepts related to rivers in the international law literature were discussed; the physical features of the Euphrates and Tigris Rivers were examined; and basin countries' practices on rivers, points of disagreement, cooperation initiatives and theses were evaluated.
Keywords
- Akbaş, Z. (2015). “Türkiye’nin Fırat ve Dicle Sınıraşan Sularından Kaynaklanan Güvenlik Sorunu ve Çatışma
- Akbaş, Z. (2015). “Türkiye’nin Fırat ve Dicle Sınıraşan Sularından Kaynaklanan Güvenlik Sorunu ve Çatışma Riski”, Bilig, (72):93-116.
- Akça, Ç. (2014). “Sınıraşan Sularla İlgili Uluslararası Hukuki Metinlerin Değerlendirilmesi’’, Uzmanlık Tezi, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Ankara.
- Ateşoğlu, A.; Tunay, M.; Arıkan, T. B. & Yıldız, S. (2018). “Ortadoğu Toz Kaynaklarının Tespiti ve Fırat-DicleNehir Havzası (Suriye-Irak) Tarım Alanları Üzerindeki Etkisinin Değerlendirilmesi”, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 4(2):70-81.
- Aydın, M. C. & Kaplan, C. (2015). “Ilısu Barajı ve HES Projesi Dolusavak Havalandırıcısının PerformansDeğerlendirmesi’’, 4. Su Yapıları Sempozyumu, 19-21 Kasım 2015, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, 381-389.Ayman, G. (2012). İyi Komşuluğun Formülü: Türk Dış Politikasında Teritoryal Sorunlar, Yalın Yayıncılık, İstanbul.
- Bilen, Ö. (2000). Ortadoğu Su Sorunları ve Türkiye, TESAV Yayınları, Ankara.
- Bilgen, A. (2018). “1977'den 2017'ye Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP): GAP'ın 40 Yılı Üzerine Nitel ve Çok Boyutlu Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 73(3):811-840.
- Bulu, A. & Çokgör, Ş. (2002). “GAP Projesi Türkiye, Irak ve Suriye Arasında Sorun Nedeni Midir?”, Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi, (420-421-422):48-51.
- Çakırca, D. (2015).“Keban Barajı İle Neler Kaybettik?”, 4. Su Yapıları Sempozyumu, 19-21 Kasım 2015, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, 550-561, Antalya.
- Çelebi, O. (2009). “Türkiye’nin Suriye ve Irak İle Olan İlişkilerinde Sınıraşan Suların Etkisi’’, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Demir, Ş. (2020). “Suriye ile Türkiye Arasında Temel Sorunlar (1918-2000)”. (Ed. Mehmet Çelik ve Alev Duran), Türkiye’nin Bölgesel Sorunları: “Osmanlı’dan Günümüze” Ortadoğu, ss. 9-36, Hiperlink Yayınları, İstanbul.
- Denk, E. (1997). Ortadoğu’da Su Sorunu Bağlamında Fırat ve Dicle, Stratejik Araştırma ve Kültür Yayınları, Ankara.
- Dursun, A. (2006). “Sınıraşan Sular Fırat ve Dicle Nehirlerinin, Türkiye, Suriye ve Irak İlişkileri Üzerine Etkileri’’, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- Glass, S. (2017). “Twisting the Tap: Water Scarcity and Conflict in the Euphrates-Tigris River Basin”, Independent Study Project, SIT Graduate Institute.
- Gökcan, Ö. (2018). “Türkiye-Suriye İlişkilerinde Bir Kırılma Noktası: Ekim 1998 Krizi Veya Diğer Bir İfadeyle “İlan Edilmemiş Savaş”, Akademik İncelemeler Dergisi, 13(1):169-198.
- Kıran, A. (2005). Ortadoğu’da Su: Bir Çatışma ya da Uzlaşma Alanı, Kitap Yayınevi, İstanbul.Köylü, M. (2017). Ne Umduk Ne Bulduk: Türkiye’nin Suriye Sınavı, Hiper Yayın, İstanbul.
- Maden, T. E. (2011). “Türkiye - Suriye İlişkilerinde Asi Nehri”, Ortadoğu Analiz Dergisi, 3(31-32):40-49.
- Maden, T. E. (2012). “Kriz Dönemlerinde Su Politikaları: Türkiye-Suriye”, Ortadoğu Analiz Dergisi, 4(44):84-94.ORSAM, Ortadoğu Araştırmaları Merkezi, https://www.orsam.org.tr/tr/dikkatle-ele-aliniz-tabka-baraji-trajedisi/
- Tırıl, A. (2010). “Sınır Aşan Sular: Türkiye ve Paydaşlarının Sınır Aşan Sular Politikalarına Siyasal ve Ekolojik Bir Bakış”, VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 3-5 Kasım 2010, TÜCAUM, 329-342, Ankara.
- Tomambay, M. (1996). “Fırat Ve Dicle’nin Sularında Oynanan Satranç”, Ekonomik Yaklaşım Association, 7(20):95-98.
- Tunçer, A. S.; Nalbanat, E. & Köroğlu, R. (2018). “Sürdürülebilir Su Yönetimi ve Uluslararası Sular KonusundaTürkiye’nin Yapmış Olduğu Anlaşmalara Genel Bir Bakış”, Uluslararası Su ve Çevre Kongresi, 22-24 Mart 2018, SUÇEV, 408-418, Bursa.
- Yılmaz, M. (2010). “Ortadoğu’da Su Sorunu Kapsamında Türkiye’nin Sınıraşan Sularının Jeopolitik Önemi”, VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 3-5 Kasım 2010, TÜCAUM, 315-327, Ankara.
