Author :
Abstract
Ok, yüzyıllarca Türk’ün vazgeçilmez silahı olmuştur. Türk okçularının maharetli olması, çok iyi eğitilmiş atlara sahip olmaları ve çok güçlü yaylar kullanmaları, onları yüzyıllarca yenilmez yapmıştır. Dönemin en etkili silahı olarak ok ve yay; Asya da, Afrika da ve Avrupa da olmak üzere üç kıtada hüküm süren Türklerin at üstündeki gücüdür. Manevi anlamda; hâkimiyet ve tabiiyetinde sembolü olan ok ve yayın bu anlamdaki kültürel varlığı, en az savaştaki etkinliği kadar sürmüş ve hatta günümüze kadar gelmiştir. Tabiiyeti altındaki boylara ok göndermek, çağrının, yani haberleşmenin sözsüz anlatımıdır. Yine, dost olmayan kavim ve milletlerin hükümdarlarına yazılı oklar ya da fetihnameler göndermek “ok”a yüklenen anlamlardır. “Ok” ve “okı (mak) fiilinin ilişkisi; Gabain’e göre “çağırmak, davet etmek” anlamında kullanılmaktadır. Ok’un bir davet sembolü, haberleşme, tehdit ve ürkütme amacıyla kullanılmasına, geniş Türk tarihinde her ordu ve devlet anlayışında rastlamak mümkündür. Asya’dan Anadolu’ya kadar hüküm sürmüş tüm devletlerde ok ve yay hakimiyet ve tabiiyet anlayışını yitirmemiş, haberleşme ve davet savaş dışında da manevi varlığını sürdürmüştür. Yakın zamana kadar kırsal kesimlerde; toylara, düğünlere ve güreşlere davetlerde, haberci ile haber gönderme devam etmekteydi. Okı, okuntu; yani haberin, davet edilen kişilere; okucu ya da okuyucu olarak adlandırılan kişiler tarafından iletilmekte iken, artık bunun yerini yazılı davetiyeler ya da elektronik ortamda gönderilen mesajların aldığını görüyoruz.
Keywords
Abstract
The arrow has been an indispens able weapon of the Turks for centuries. The skill of the Turkish archers, their well-trained horses and the use of very strong bows have made them in vincible for centuries. Bow and arrow that was the horsemen power of the Turks who rule in three continents Asia, Africa and Europe, was the most effective weapon of the period. In the spiritual sense; arrow and bow, which is the symbol of domination and nationality, have survived and even survived to the present day, at least as much as its cultural presence in this sense. Sending arrows to his subordinates is non verbal expression of communication. Sending written arrow sor “fetihname” to the rulers of un friendly tribes and nations are them eaning simposed on the “arrow”. The relation ship between “ok” and “okı” is used to mean “inviting” according to Gabain. The use of arrow as an invitation symbol, communication, thre at an dintimidation can be found in every army and the state in broad Turkish history. In all the state sthat ruled from Asia to Anatolia, the bow and arrow did not lose their sense of sovereignty and nationality, and continued to be spiritual except forwar. Untilre cently inrural areas, in the invitations to entertain ments, weddings and wrestling shows, continued sending news with the messengers. While the arrow is being communicated to the invited people by the so-calledreaders, wenow see that it is replaced by written invitationsor electronic messages.
Keywords
- Alptekin B., (2009), “Ceyhun’dan Ceyhan’a Evlenme İle İlgili Bazı Kavramlar (Kalın, Saçı, Okuntu,
- Alptekin B., (2009), “Ceyhun’dan Ceyhan’a Evlenme İle İlgili Bazı Kavramlar (Kalın, Saçı, Okuntu, Aşerme, Toy) Üzerine”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı:39, s.307-321.
- Baran B., (2008), “16. Yüzyıldan Günümüze Anlam Değişmeleri Üzerine Bir İnceleme”, International Jounal of Filogia, Yıl:1, Sayı:1, s.1-13.
- Esin, E. (2001). Türk Kozmolojisine Giriş, İstanbul, Kabalcı Yayınevi, s.122.
- Ercilasun, A. B.; Z. Akkoyunlu., (2018). “Dîvânu Lugâti’t-Türk: Giriş - Metin - Çeviri - Notlar – Dizin” Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Göksu E., (2008), “Türk Kültüründe Silah”, Ötüken Neşriyat, s.128-198.
- Göksu E., (2010), “Ok ve Yayın Türk Devlet Geleneği ve Hakimiyet Anlayışındaki Yeri”, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/2, s.986-1011.
- Gümüş İ., (2019) “Bir Kültür Ekonomisi Dönüşüm Serüveni: Okuntu’dan e-davetiye’ye”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (15), 227-241.
- Küçük M.A., (2018) “İslam Öncesinden Sonrasına Türk Geleneğinde Bir Yaşam Stili: Okçuluk”, International Journal of Cultural and Social Studies, Volume: 4, Issue 1, s:178-191.
- İbnü‟l-Esîr, (1963), “et-Tarihü’l-Bâhir fi’d-Devleti’l-Atabekiyye bi’l-Mavsıl”, (Tahkîk: Abdulkadir Ahmed Tuleymat), 38-39;
- insan ve hayat.com/bir-davet-gelenegi-okuntu/Mehmet dervişoğlu. 01.10.2015. İrtem S.K., (1939) “Türk Kemankeşleri” Ülkü Basımevi, s:31.
- Ögel B., (2010) “Türk Mitolojisi”, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Cilt:1, s:8.
- Öngel H.B., (1999), “Erken İç Asya Şaman Geleneklerinde Ok-Yay Simgeselliği ve Okçuluk”, Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, IV, 4:51-72.
- recepbabayigit.blogspor.com/2008/01/ok-okuntu-oksuz.html, Recep Babayiğit, “ok - okuntu - öksüz” 31.01.2018
- Roux J.P., (2011), “Türklerin ve Moğolların Eski Dini”, Kabalcı Yayınevi, Çev: Aykut Kazancıgil, s.89.
- Solmaz S., (2018) “Çavuş Unvanın Kökeni, Anlamları ve Türkiye Selçukluları Döneminde Kullanımı”, SUTAD (43), s:423-436.
- Temizkan A.; Çoban R.E., (2015) “Dedem Korkut Kitabındaki Silah Terminolojisi Üzerine Bir İnceleme”, Türk Dünyası İncelemeler Dergisi, 15/2, s:15-28.
- Turan O., (1945) “Eski Türklerde Ok’un Hukuki Bir Sembol Olarak Kullanılması”,Belleten IX/35, Temmuz, s:305-318.
- Turan O., (2002), “Selçuklular Zamanında Türkiye”, İstanbul, s.189
- Turan O., (2008) “Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti”, Ötüken Yayınları, s:410.
- Tuzcuoğulları Ö.T., (2008), “Gaziantep İli’nde Bazı Barak Köylerinde Karşılıklı Oynanan Toplu MücadeleOyunu Höl”, Uluslar arası Gaziantep Araştırmaları Sözlü Kültür, Dil ve Edebiyat Sempozyumu, 10-12 Nisan 2008, Gaziantep-Türkiye.
- Tuzcuoğulları Ö.T.; Abakay U.; zdemir M.; Gerek Z.; Koyunlu A., (2013), “Evaluation on Convenances ofGaziantep Aşırtmalı Aba Wrestling”, International 1. Balkan Symposium in Sport Sciences, 30 May-02 June 2013, Tetova-Macedonia.
- Tuzcuoğulları Ö.T., (2016), “Collective competition game played against each other in some BarakVillages in Gaziantep”, European Journal of Physical Education and Sport Science, Volume 2, Issue 5, s.68-75.
- Türk Dil Kurumu Sözlükleri, sozluk.gov.tr (08.09.2019)
- Zal Ü., (2007) “Türk Kültüründe Ok’ların Taşıdığı Anlamlar ve Okumak Fiilinin Ortaya Çıkışı Üzerine”, Türk Dünyası Araştırmaları, Mart-Nisan, s:69-82.
