Author :
Abstract
Günümüzde küresel iklim değişikliği ile birlikte, Karadeniz havzasında yağış, sel ve kütle hareketlerinin sıklığı ve şiddetinde artışa bağlı afetlerde bir artış gözlenmektedir. Bunlardan biri de Türkiye’de Batı Karadeniz Bölümü’nde Zonguldak ili Devrek ilçe merkezinde oluşan Devrek Heyelanı afetidir. Bu çalışmada, yerleşim alanı ve alt yapıya büyük zarar veren, 2015 yılında gerçekleşen Devrek (Zonguldak) Heyelanı jeomorfolojik metotlarla incelenmiştir. Önce, heyelana yol açan jeolojik, jeomorfolojik, antropojenik, klimatik faktörler incelenmiş daha sonra ise arazide gözlemler yapılarak heyelanın jeomorfolojik özellikleri gözlemlenmiş ve güncel durum değerlendirilmesi yapılmıştır. Heyelan alanında, Devrek Çayı’nın yan kolu olan Çomaklar Deresi’nin V şeklindeki vadisinin ortalama yamaç eğimi %23 olup kiltaşından oluşan yamaçlar kütle hareketlerine karşı duyarlıdır. Heyelanın gerçekleştiği alan Alt-Orta Eosen silttaşı, kumtaşı ve çoğunlukla kiltaşından oluşur. Devrek Heyelanı bölgesinde olayı yaşayan insanlarla yapılan mülakatlarda, heyelan öncesinde yamacın üst bölümündeki çukurlukta sürekli bir su birikmesi olduğu bilgisi alınmıştır. Bu da heyelan öncesinde, tabanda geçirimsiz kil katmanı üzerinde su birikmesi olduğunu göstermektedir. Heyelan alanına yaklaşık 2,5 km mesafede bulunan Devrek otomatik meteoroloji gözlem istasyonunun 2008-2017 yılları arasındaki ölçümlerine göre ilçenin yıllık ortalama yağış miktarı 762,48 mm. dir. Heyelan, yaz mevsiminde temmuz ayında yağışlı geçen günün ertesinde gerçekleşmiştir. Yapımı devam eden Devrek-Ereğli Karayolu’nda önlem alınmaksızın yapılan yarma ve dolgu işlemleri ve heyelan açısından riskli yamacın ortasından geçirilen yol yamacın denge açısını değiştirmiştir. 2015 yılının yağışlı geçen baharını izleyen yaz mevsiminde aşırı yağış sonrasında kütle hareketi 16.07.2015 tarihinde gerçekleşmiştir. Bu durum maddi sorunların yanı sıra sosyal ve psikolojik sorunlar da doğurmuştur. İnsanlar evlerini terk etmek zorunda kalmıştır. Heyelan sebebiyle 86 bina hasar görmüş, bazıları ise yıkılmıştır. Boşaltılan alanlardaki binalarda hırsızlık olayları meydana gelmiş, metruk binalar madde bağımlılarının barınağına dönüşmüştür. Bunların yanında, heyelan kopma bölgesinin üst tarafında kalan bir mahallenin zarar görme riskini önlemek için üst kütleye yamaç tesviyesi, fore kazık, beton bariyer, duvar örme, tahliye kanalı gibi uygulamalar yapılmıştır. Heyelan açısından duyarlı alanlar tespit edildikten sonra yapılaşma öncesinde, yapılaşma sırasında ve sonrasında yapılabilecek ıslah çalışmaları ile heyelanların zararları azaltılabilir. İnsan ve doğanın ortak etkileri sonucu gerçekleşen Devrek Heyelanı bu yönüyle ele alınacak, yol çalışmalarının heyelanlarla ilişkisi ortaya konulmaya çalışılacak ve çözüm önerileri sunulacaktır.
Keywords
Abstract
Nowadays with the global climate changing, there is an increase in disasters due to increase in frequency and severity of precipitation, flood and mass movements in the Black Sea Basin. One of them is “Devrek Landslide” which comprised in the Section of Western Black Sea, Zonguldak province, Devrek county town. In this study, the Devrek (Zonguldak) Landslide in 2015, which great damaged to the settlement area and infrastructure, was investigated by geomorphological methods. First, geological, geomorphological, anthropogenic, climatic factors which causing landslides were analyzed, then geomorphological characteristics of the landslide was observed and actual status was evaluated. In the landslide area, the average slope of the V-shaped valley of Çomaklar Brook, which is shunt of Devrek Stream, is 23% and the slopes of claystone are sensitive to mass movements. The area where the landslide takes place, consists of Lower-Middle Eocene siltstone, sandstone and mostly claystone. During interviews with people living in the Devrek Landslide area, it was informed that there was a continuous accumulation of water in the pit on the upper part of the slope before the landslide. This shows that there was water accumulation on the base of the impermeable clay layer before the landslide. According to the measurements of Devrek automatic meteorology observation station, which is approximately 2.5 km away from the landslide area, the average annual rainfall of the county is 762.48 mm. The landslide occurred in the summer following the rainy day in July. On the Devrek-Ereğli Highway, which is still under construction, the road passed through the middle of the slope which is risky in terms of landslide and splitting and filling operations without any measures has changed the balance angle of the slope. In the summer following the rainy spring of 2015, after the heavy rainfall, mass movement materialized on 16.07.2015. This situation caused social and psychological problems as well as financial problems. People had to abandon their homes. Because of landslides, 86 buildings have been damaged and some of them have been wracked. Theft occurred in the buildings in emptied areas became shelter for drug addicts. In addition to this, in order to prevent the risk of damage to a neighborhood in the upper part of the landslide severance zone, applications such as slope leveling, bored pile, concrete barrier, masonry and drainage channel were applied to the upper mass. After determined the landslide sensitive areas, the damages of the landslides can be decreased with the rehabilitation works that before, during and after construction. Devrek Landslide which is occured as a result of the common effects of human and nature will be discussed in this aspect, the relationship between road works and landslides will be tried to be presented and solution offers will be presented.
Keywords
- 16 Temmuz 2015 Devrek Heyelanı Çalışma Raporu,
- 16 Temmuz 2015 Devrek Heyelanı Çalışma Raporu,
- https://www.harita.gov.tr/images/haberler/Devrek%20Heyelan%C4%B1%20Raporu.pdf (Erişim Tarihi: 07.08.2018).
- Avcı, V. & Sunkar, M. (2018). “Palu (Elâzığ)-Bingöl arasında Doğu Anadolu Fay Zonu üzerinde görülen heyelanların litolojik birimler ve fay hatlarıyla ilişkisi”, MTA Dergisi 157:23-38.
- Biricik, A. S. (2001). “Yeryuvarı’nda Doğal Olaylar ve Afetler”, Marmara Coğrafya Dergisi, 3(1):7-26.
- Dağ, S. & Bulut, F. (2012). “Coğrafi Bilgi Sistemleri Tabanlı Heyelan Duyarlılık Haritalarının Hazırlanmasına Bir Örnek: Çayeli (Rize, KD Türkiye)”, Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 36 (1):35-62.
- Erinç, S. (2010). Jeomorfoloji I (7. Baskı) (Güncelleştirenler: Ahmet Ertek, Cem Güneysu). Der Yayınları, İstanbul.
- Guinau, M.; Tapia, M. & Pérez-Guillén, C. & Suriñach, E. & Roig, P. & Khazaradze, G. & Torné &Royán, M. P. & Echeverria, A. (2019). “Remote sensing and seismic data integration for the characterization of a rock slide and an artifically triggered rock fall”, Engineering Geology, 257:1-15.
- Hoşgören, M. Y. (2014). Jeomorfoloji Terimleri Sözlüğü, Çantay Kitabevi, İstanbul.
- İsmailoğlu, Ş., Özcan Ü., Küçük, İsmail., Çağlan, D. ve Bayrak D. (1999). Aşağı Filyos Vadisi Bartın
- Kesik Yücesan, T. (2011). “Devrek ve Çevresinin Jeomorfolojisi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, 2005. 1/500.000 Ölçekli Türkiye Heyelan Envanter Haritası, Zonguldak Paftası.
- Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, 2005. 1/500.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası, Zonguldak Paftası.
- Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, 2012. 1/250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Zonguldak (NK 36-10) Paftası.
- Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü; Heyelanlar, http://yerbilimleri.mta.gov.tr/anasayfa.aspx (Erişim Tarihi: 01.05.2019).
- Meteoroloji Genel Müdürlüğü, (2008-2017). Devrek Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu Uzun Yıllar Tüm Parametreler Bülteni.
- Öner, E. & Çiçek, İ. (1987). “Heyelan Olayları ve Karadeniz Kıyı Şeridinden Örnekler”, Jeomorfoloji Dergisi, 15:53-64.
- Özdemir, M.A. (1996). “Elâzığ, Kurt Dere Vadisinde Tarımsal Arazilere Zarar Veren Heyelanlar”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2):195-209.
- Shilong, G. (2015). “Causes and Stability Analysis of Landslide in road emergency rescue”, 8thInternational Conference on Intelligent Computation Technology and Automation, 14-15 June 2019, Institute of Electrical and Electronics Engineers, 272-274, Nanchang.
- Shroder, J. F. (2014). Landslide hazards, risks, and disasters. Academic Press.
- Sür, Ö. (1994), Strüktüral Jeomorfoloji, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayın No:373, Ankara.
- Şahin, C. & Sipahioğlu, Ş. (2002). Doğal Afetler ve Türkiye, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
- T.C. Zonguldak Valiliği, İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü (AFAD), Devrek Heyelanı Jeolojik Etüt Raporu (2016).
- Tonbul, S. & Özdemir, M. A. (1995). “Çemişgezek (Tunceli) Heyelanı”, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 4:107-125.
- TÜİK (2018, Aralık). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. http://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr (Erişim Tarihi: 02.09.2019).
- Tüysüz, O.; Aksay, A. & Yiğitbaş, E. Batı Karadeniz Bölgesi Litostratigrafi Birimleri. (2004). Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Stratigrafi Komitesi Litostratigrafi Birimleri Serisi-1, Ankara.
- Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), (Aralık 2015).
- Varnes, D. J. (1984). Landslide Hazard Zonation: A Review of Principles and Practices, Commision Landslides of the IAEG, UNESCO, Natural Hazards, 3(61).
- Yanrong, L. & Mo, P. (2019). “A unified landslide classification system for loess slopes: A criticalreview”, Geomorphology, 340:67-83
- Yıldız, C.; Karakuş, K. & Özmen, M. & Kırkbudak, H. (2016). “Devrek Heyelanının Çomaklar Deresine Etkisi”, Ulusal Taşkın Sempozyumu, 23-25 Kasım 2016, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Rize.
- Yilmaz, C.; Topal, T. & Sozen, M. L. (2012). “GIS-based landslide susceptibility mapping using bivariate statistical analysis in Devrek (Zonguldak-Turkey)”, Environmental Earth Scienses, 65: 2161-2178.
