Mobbing Davranışlarının Çalışanların Verimlilik Algısına Etkisi ve Sosyo-Demografik Özelliklere Göre Karşılaştırılması (Hastane Örneği)
Author :
Abstract
Günümüzde iş yerlerinde her ne sebeple olursa olsun, insanlar birbirlerine karşı rastgele veya planlı, kısa veya uzun bir süre, iş yerindeki makam veya mevkiinin vermiş olduğu yetki veya gücü kullanarak, toplu olarak hareket ederek birlikteliğin sağladığı güçle veya bireysel planlamalarla sinsi şekilde duygusal saldırı veya taciz içeren bir takım davranışlar sergileyebilmektedir. Planlı ve belirli bir süre devam eden yasadışı veya gayri ahlaki davranışlar “mobbing” olarak adlandırılmaktadır. Yazında farklı sektörlerde olmak üzere çalışanların çok fazla miktarda mobbing davranışlarına maruz kaldığı, bunun da insanlar üzerinde fiziksel, psikolojik, sosyal ve ekonomik zararlara yol açtığı belirtilmektedir. İş yerinde, çalışanı farklı boyutlarda etkileyen bu davranışlar iş motivasyonu ve performansını, yapılan işle ilgili verimli olunduğuna dair inanç ve algıyı da olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
Bu çalışmada sağlık sektörü çalışanlarının maruz kaldığı mobbing davranışlarının çalışanların verimlilik algısı üzerindeki etkisi ve çalışanların çeşitli sosyo-demografik özelliklerine göre değişkenlerin farklılık gösterip göstermediği incelenmektedir. Bu amaçla bir kamu hastanesinde farklı meslek gruplarındaki 321 çalışana anket uygulanmıştır. Elde edilen verilerin analizi aşamasında, mobbing davranışlarının alt boyutlarını belirlemek amacıyla faktör analizi, değişkenlerin çeşitli sosyo-demografik özelliklere göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla Bağımsız örneklem t-testi ile Tek Yönlü Varyans Analizi ve değişkenler arasındaki ilişki ve etki yönünü belirlemek içinse Korelasyon ile Regresyon Analizi yapılarak geliştirilen hipotezler test edilmiştir.
Mobbing davranışlarının bazı alt boyutları cinsiyet, yaş, öğrenim durumu, unvan/pozisyon ve gelir düzeyine göre farklılıklar gösterirken, çalışanların verimlilik algısı ise yaş, öğrenim durumu, unvan/pozisyon ve gelir düzeyine göre farklılık göstermektedir. Mobbing davranışları alt boyutlarından dışlanma ve işle ilgili eleştirinin, çalışanların verimlilik algısını olumsuz yönde etkilediği tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
Nowadays, for whatever reason at work, people against each other at random or planned, short or long time, using the authority or power given by the authority or position in the workplace, acting collectively,with the power of association, the individual may have behaved insidiously through emotional planning or harassment.
In this study, the effect of mobbing behaviors on health workers' productivity perception and whether the variables differ according to various socio-demographic characteristics of the employees are examined. For this purpose, a questionnaire was applied to 321 employees in different occupational groups in a public hospital. In the data analysis stage, factor analysis to determine the sub-dimensions of mobbing behavior, independent sample t-test to determine whether the variables differ according to various socio-demographic characteristics, and one-way analysis of variance to determine the relationship between the variables and correlation and regression analysis to determine the direction of effect hypotheses were tested.
Some sub-dimensions of mobbing behaviors differ according to gender, age, education level, title / position and income level, while productivity perception of employees varies according to age, education level, title / position and income level. Exclusion from mobbing behaviors sub-dimensions and work-related criticism had negative effects on productivity perception of employees.
Keywords
- Aksoy, C. C. (2017). Fizyoterapistlerde Mobbing Maruziyeti Ve İş Üretkenliğinin İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 20-27.
- Altuntaş C. (2010) Mobbing kavramı ve örnekleri üzerine uygulamalı bir çalışma Journal of Yasar University 18(5) 2995-3015
- Arkonaç, S.A. (1998). Psikoloji: Zihin Süreçleri Bilimi, Alfa Yayınları, 2. Baskı, 510s.
- Baş, M. İ. ve Artar, A. (1990) İşletmelerde Verimlilik Denetimi :Ölçme Ve Değerlendirme Modelleri Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları,435 Ankara, s.34
- Baykal, A. N. (2005) Yutucu Rekabet Kanuni Devrindeki Mobbing’den Günümüze. Sistem Yayıncılık, İstanbul
- Browne M.N., Smith M.A. (2008) “Mobbıng In The Workplace: The Latest Illustration Of Pervasıve Individualism In Amerıcan Law”, Employee Rıghts And Employment Polıcy Journal, [Vol. 12:131161]
- Büyüköztürk, Ş. (2006), Veri Analizi El Kitabı, 6. Baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü, (2013) İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberi Özel Matbaası Mayıs, Ankara
- Çarıkçı, İ. ve Yavuz, H. (2009). Çalışanlarda Mobbing (Psikolojik Şiddet) Algısı: Sağlık Sektörü Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (10) , 47-62 .
- Chow-Chua, C.& Goh, M. (2002), "Framework for evaluating performance and quality improvement in hospitals", Managing ServiceQuality, 12(1): 54-66.
- Çobanoğlu Ş. (2005) Mobbing-İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri. İstanbul: Timaş Psikoloji Dizisi;. (3, 10, 11).
- Davenport, N, Schwartz, R. D. ve Eliot, G. P. (2003), Mobbing: İşyerinde Duygusal Taciz, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
- Demirci, F. S. (2005). Verimlilik Bilinci ve Kültürünün İşlevselliği, Değişime Katkısı. Verimlilik Dergisi. 2005/3
- Einarsen, S. (2000) “Harassment and Bullying at Work: A Review of the Scandinavian Approach” , Agression and Violant Behaviour, 5(4): 379-401.
- Erdoğan G. (2009) “Mobbing (İşyerinde Psikolojik Taciz) TBB Dergisi, Sayı 83,
- Görgülü, N., (2013). Mobbing’in (Bezdiri) Sağlık Çalışanları Üzerine Etkileri, Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Gülcü A. (2004) Özel Hastanelerin 1998-1999 Yıllarına Ait Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Görece Verimlilik Analizi, Verimlilik Dergisi, Milli Prodüktivite Merkezi Yayını,
- Güven Ş.D., Özcan A. ve , Kartal B (2012) Nevşehir İl Merkezinde Kamuya Bağlı Sağlık Kuruluşlarında Çalışan Ebe ve Hemşirelerde Mobbing Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt:1 Sayı:3 Aralık Hayat Boyu Öğrenme Programı (2011) İşverenler İçin İş Sağlığı-Güvenliği ve Verimlilik
- Hutton, S., & Gates, D. (2008). Workplace incivility and productivity losses among direct care staff. AAOHN Journal, 56(4), 168-175.
- Kaya M. (2010) Mobbing ve Mobbingle Kurumsal Mücadele Uzman Bakış s.171 20 Ağustos
- Kavuncubaşı Ş. (2000). Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi, Ankara: Siyasal Kitabevi, 1.
- Kılıç, T., Çiftçi, F., & Şener, Ş. (2016). Sağlık çalışanlarında mobbing ve ilişkili faktörler. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 3(2), 65-72.
- Khorsid L. ve Akın E. (2006) Hemşirelikte Meslektaş Şiddeti. Hastane Yönetimi; Temmuz-Ağustos- Eylül:14-18. (3, 7,11-17).
- Kocaoğlu, M. (2007). Mobbing (işyerinde psikolojik taciz, yıldırma) Uygulamaları ve Motivasyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. İstanbul: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, s.26.
- Kök B.S. (2006) “İş Yaşamında Psiko-şiddet Sarmalı Olarak Yıldırma Olgusu Ve Nedenleri” Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, , Sayı 13, s 434-448
- Lewis M.A. (2006) Nurse Bullying: Organizational Considerations in the Maintenance and Perpetration of Health Care Bullying Cultures, Journal of Nursing Management Ocak: 14: 1
- Lenger, A. (1997) “Verimlilik Kavramında Sorunsaldan Çıkış Veya Yeni Bir Kargaşaya Doğru İlk Adım Denemesi”, Verimlilik Dergisi, Sayı:1997/4, MPM Yayınları, Ankara
- Leymann, H. (1993) Mobbing. Hamburg. Rowohlt.
- Liu, C., Marchewka, J.T., Lu, J. ve Yu, C.S. (2005). Beyond concern: a privacy- trust behavioral intention model of electronic commerce. Information & Management. 42, 289- 304. ss.
- Meral, G. (2010). Her Yönü ile İşyerinde Psikolojik Mücadele ve Taciz Mobbing (1. baskı).Ankara, Barış Kitapevi
- Mikkelsen E. G. ve Einarsen S. (2002) Relationships Between Exposure to Bullying at Work and Psychological and Psychosomatic Health Complaints:The Role of State Negative Affectivitiy and Generalized Self-Afficacy, Scandinavian Journal of Psychology 43: 5
- Özçer S. (2007) İşyerinde Psikolojik Siddet (Mobbing), TİSK İşveren Dergisi Mayıs
- Paksoy N. (2007) İşyerinde Psikolojik Taciz – Yıldırma (Mobbing) Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi
- Solmuş, T. (2005) İş Yaşamında Travmalar: Cinsel Taciz ve Duygusal Zorbalık / Taciz Mobbing, İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, C.7, S.2, Haziran
- Qureshi, M. I., Iftikhar, M., Janjua, S. Y., Zaman, K., Raja, U. M., & Javed, Y. (2015). Empirical investigation of mobbing, stress and employees’ behavior at work place: quantitatively refining a qualitative model. Quality & Quantity, 49(1), 93-113.
- Taş İ. ve Korkmaz H. (2014) Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 2/1, Haziran, s. 29-55
- Tengilimoğlu, D. (2015). Sağlık İşletmeleri Yönetimi, Nobel Yayıncılık, Ankara.
- Tınaz P. (2006) İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş. Mart
- Tutar, H. (2004).İşyerinde Psikolojik Şiddet, Platin Yayınları, Ankara.
- Vveinhardt, J. ,Fominiene, B. V. , ve Ufartiene, J. , L. (2018). Bullying and Harassment as Antisocial Behaviours: Socio- Economic Aspects of Their Impact Assessment. Inzinerine EkonomikaEngineering Economics. 29 (5). 548- 558
- Yavuzer, Y. ve Çivilidağ, A. (2014). Mediator role of depression on the relationship between mobbing and life satisfaction of health professionals. Thejournal of psychiatry and neurological sciences. 27. 115125.
- Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık, 49-50.
- Yeşildal N. (2005) Sağlık Hizmetlerinde İs Kazaları ve Şiddetin Değerlendirilmesi, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni Temmuz, 4: 5
- Yıldırım A. ve Yıldırım D. (2006) Mobbing In The Workplace By Peers And Managers: Mobbing Experinenced By Nurses Working In The Healthcare Facilities In Turkey And Its Effects On Nurses, Journal of Clinical Nursing, 15
- Yıldırım, B. ve Selvi, M. (2015), “Adaptation of STEM Attitude Scale to Turkish”, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(3), 11071120.
- Yılmaz, M. ve Doğan, S . (2017). Sağlık Kurumlarında Örgütsel Adalet Algısının Mobbing Davranışları Üzerine Etkisi: Bolu’da Bir Uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 7 (1) , 67-94 .
- Yiğitbaş, Ç. ve Deveci, S. E. (2011). Sağlık Çalışanlarına Yönelik Mobbing, TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 42, 23-28.
- Yumuşak S. (2008) İşgören Verimliliğini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesine Yönelik Bir Alan Araştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13 [3]: 241 – 251.,
- Yücetürk E. (2005) “Türkiye’de İş Yaşam Kalitesini ve Verimliliği Azaltan Gizli Bir Sendrom: Yıldırma (Mobbing)”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi Cilt:20, Sayı:231
- Zapf D. (1999) Organisational, Work Group Related And Personal Causes of Mobbing/ Bullying at work, International Journal of Manpower, 20)
