Author :
Abstract
Günümüzde, uluslararası sistemin başlıca aktörü olarak varsayılan devletler, giderek çok uluslu işletmelerin (ÇUİ) arka planında kalmaktadır. Bu çerçevede, işletmelerin kıta ve ulus ötesi işletme faaliyetlerini gerçekleştirmesinden kaynaklı olarak “yüksek kâr” elde etme arzusu, piyasa ve sermayenin tek bir elde veya grupta merkezîleştiği ÇUİ’ler tarafından tekel bir döngünün oluşmasına neden olmaktadır. Bu bağlamda oluşan tekel döngü, mutlak yoksullaşmaya neden olmakta ve yoksullaşmanın her geçen gün küresel boyuta ulaştığı görülmektedir. Buradan hareketle, ilgili literatüre katkı sağlamak suretiyle gerçekleştirilen bu çalışmada, sırasıyla gücün devletlerden çok uluslu işletmelere geçişi, ÇUİ’lerin büyüme ve tekelleşme stratejileri ve devamında ÇUİ’lerin büyüme ve tekelleşme stratejilerinin olumsuz etkileri kavramsal açıdan detaylı bir şekilde incelenmiştir.
Keywords
Abstract
Nowadays, states which have been assumed as the fundamental actor in the international system, keep in the background of multinational corporations (MNCs). In this frame, the desire of “high profit” owing to MNC’s business activities as transnational and transcontinental ways reveals a monopoly cycle by MNCs that market and capital centralized in one hand or one group. In this sense, the monopoly cycle causes absolute poverty and it has been seen that poverty reaches in the global extent day by day. From this point of view, in this study, that has been carried out with the purpose of contributing the related literature, it has been respectively and conceptually examined the transition of power from states to MNC’s, MNC’s growth and monopoly strategies, and the negative impacts of MNC’s growth and monopoly strategies in detail.
Keywords
- Aktan, C. C., & Vural, İ. Y. (2007). Globalleşme Sürecinde Çokuluslu Şirketler.1-20.
- Aktan, C. C., & Vural, İ. Y. (2007). Globalleşme Sürecinde Çokuluslu Şirketler.1-20.
- Ataman, M. (2003). The Impact of Non-State Actors on World Politics: A Challenge to Nation- States. Alternatives: Turkish Journal of International Relations, 2(1), 42-66.
- Aydın, D. (2014). Küreselleşme ve Yoksulluk. İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi.
- Aydın, M. (2004). “Uluslararası İlişkilerin “Gerçekçi” Teorisi: Kökeni, Kapsamı, Kritiği”, Uluslararası İlişkiler, 1(1), 33-60.
- Babic, M., Fichtner, J., & Heemskerk, E. M. (2017). States Versus Corporations: Rethinking The Power of Business in International Politics. The International Spectator, 52(4), 20-43.
- Baran, P. A. (1966). Monopoly Capital. NYU Press.
- Burawoy, M. (1982). Manufacturing Consent: Changes in the Labor Process Under Monopoly Capitalism. University of Chicago Press.
- Chaudhuri, S. (2011). Multinationals and Monopolies: Pharmaceutical Industry in India after TRIPS. Economic & Political Weekly, 47(12), 46-54.
- Cuervo-Cazurra, A., Inkpen, A., Musacchio, A., & Ramaswamy, K. (2014). Governments asOwners: State-Owned Multinational Companies. Journal of International Business Studies, 45, 919–942.
- Çam, E. (1987). Çok Uluslu Şirketler ve Gelişen Ülkeler. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Dergisi, 45(14), 93-120.
- Dünya Yoksulluk ve Eşitsizlik Raporu. (2018). İnsamer, 1-33.
- Ekiz, C. (2010). Kapitalist Tekelleşmenin Tılsımı: Rekabet İlkesi. Memleket, Siyaset, Yönetim, 5(14), 150-186.
- Eminoğlu, A. (2015). Uluslararası Politikada Devletlerin Tanınması:“Ayrılma” İle Ortaya ÇıkanDevletlerde Tanınma Sorunu. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 123-141.
- Erdogan, İ. (2002). Tekelleşme, Medya Ve Medya Pratikleri. Toplum ve Hekim Dergisi, 417-424. Gözler, K. (2007). Devletin Genel Teorisi. Ekin Kitabevi.
- Hazim, H. (2005). American Realism Revisited: Lethal Minds & Latent Threats. Iuniverse.
- İlhan, S. (2012). Küreselleşme Ve Yoksulluk: Çok Uluslu Şirketlerin Ağır Faturası. Social Sciences, 7(3), 235-243.
- Kamacı, A., & Turan, M. (2018). Küreselleşme Sürecinde Çok Uluslu Şirketlerin EkonomikAçıdan Değerlendirilmesi. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 3(2), 81- 92.
- Kan, H. (2004). Actors in world Politics. Government and Politics, vol.2.
- Kapher, S. (2006). Multinational corporations and the erosion of state sovereignty. Brigham Young University.
- Karakaş, M. (2010). Küresel Yoksulluğun Öteki Yüzü: Yeni Yoksulluk Ve Sosyal Dışlanma. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 12(2), 1-16.
- Kıvılcım, F. (2013). Küreselleşme Olgusu ve Çokuluslu Şirketlerin Küreselleşme Süreci Üzerindeki Rolü. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-16.
- Kim, K. A., & Kim, S. H. (2014). Global Corporate Finance: A Focused Approach Second Edition. World Scientific Publishing Company.
- Kumar, B. R. (2019). Sanofi–Aventis Merger. In Wealth Creation in the World’s Largest Mergers and Acquisitions, Springer, Cham, 277-280.
- Kutay, N. (2014). Küreselleşme Sürecinde Çok Uluslu Şirketler Ve Yoksulluk Olgusu (Master's thesis, İstanbul Ticaret Üniversitesi).
- Mishra, P., & Jaiswal, N. (2012). Mergers, Acquisitions and Export Competitiveness: Experience of Indian Manufacturing Sector. Journal of Competitiveness, 4(1), 3-19.
- Mejstrík, M. (Ed.). (2012). The privatization process in East-Central Europe: Evolutionary Process Of Czech Privatization (Vol. 36). Springer Science & Business Media.
- Memiş, H. (2014). Küreselleşme ve Yoksulluk İlişkisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 144- 161.
- Nye, J. S., & Keohane, R. O. (1971). Transnational Relations and World Politics: An Introduction. International Organization, 25(3), 23-35.
- Özbozkurt, O. B. (2019a) Uluslararası İşletmecilik Faaliyetlerinde Politik Risk YönetimStratejilerinin Oluşturulması: Türk Yatırımcıların Algısı Üzerine Nitel Bir Araştırma. Ekin Yayınevi. 709-729.
- Özbozkurt, O. B. (2019b). 2023 Hedeflerine Giden Yolda Türk İlaç Sektörüne İlişkin İhracattaKarşılaşılan Problem Alanları: Mersin İlinde İlaç İhracatı Gerçekleştiren Bir İşletmenin Stratejik Yönetimi. Ekin Yayınevi. 528-545.
- Peterson, K. (2014). On the Monopoly: Speculation, Pharmaceutical Markets, and Intellectual Property Law in Nigeria. American Ethnologist, 41(1), 128-142.
- Sapancalı, F. (2001). Yeni Dünya Düzeni ve Küresel Yoksulluk. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 115-140.
- Seymen, O. A., & Çeken, H. (2004). Küreselleşme Ve Çok Uluslu İşletmelerin Çalışma İlişkileriÜzerindeki Etkileri: Makro Ve Mikro Boyutta Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 53-77.
- Sipahi, E. B. (2006). Yoksulluğun Küreselleşmesi Ve Kentsel Yoksulluk: Ekonomik Ve SosyalBoyutlarıyla Konya Örneğinde Yoksulluk. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 172- Smith, A. (1978). Lectures on Jurisprudence. Glasgow Edition Of Works, (Vol. 5).
- Starr, P. (2007). Why Liberalism Works. The American Prospect, 34-40.
- Sweezy, P. M. (1990). Monopoly Capitalism. In Marxian Economics. Palgrave Macmillan, London. 297-303
- Tağraf, H. (2002). Küreselleşme Süreci Ve Çokuluslu Işletmelerin Küreselleşme Sürecine Etkisi. CÜ Iktisadi Ve Idari Bilimler Dergisi, 3(2), 33-47.
- Taner, O. (2004). Dünyada Ve Türkiye’de Küreselleşme Ve Yoksulluk Süreci. Yüksek Lisans Tezi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Yeşil, S. (2010). Küreselleşme ve işletmelerin küreselleşme süreçleri: karşılaşılan fırsatlar ve tehditler. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 6(1), 22-70.
- Yılmaz, M. (2012). Küreselleşme ve Kentsel Yoksulluk: Sosyolojik Bir Perspektif. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(4), 257-287.
- Wallerstein, I. (2004). "World-Systems Analysis: An lntroduction". Duke University Press, Durham, Londra. (çev: Ender Abadoğlu & Nuri Ersoy), Aram Yayıncılık.
- Waltz, K. N. (1988). The Origins of War in Neorealist Theory. The Journal of Interdisciplinary History, 18(4), 615-628.
- http://sozluk.gov.tr, Erişim Tarihi: 11.07.2019.
- www.forbes.com/global2000/list/#tab:overall, Erişim Tarihi: 02.07.2019.
- https://www.unilever.com.tr/about/who-we-are/introduction-to-unilever, Erişim Tarihi: 05.07.2019.
- https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/at/Documents/about-deloitte/global-powers-of- retailing-2018.pdf, Erişim Tarihi: 06.07.2019.
- https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.PP.KD?most_recent_value_desc=false&vie w=chart%2C&year_high_desc=true, Erişim Tarihi: 18.07. 2019.
- http://documents.worldbank.org/curated/en/173171524715215230/pdf/125776-REVISED- PUBLIC-CombineSpringWhatsNewfinal.pdf, Erişim Tarihi: 19.07.2019.
- https://datacatalog.worldbank.org/dataset/gdp-ranking, Erişim Tarihi: 01.08.2019.
- https://www.apple.com/newsroom/2019/07/apple-reports-third-quarter-results, Erişim Tarihi: 01.08.2019
