Author :
Abstract
Özet Emir Timur tarafından kurulan Timurlu hanedanı Hüseyin Baykara’nın vefatı üzerine Orta Asya’daki siyasi varlığı sona erdi. Fakat kuruluşundan sona ermesine kadar süreçte siyasi gelişim sürekli gerilemesine rağmen, sosyal ve kültürel gelişim yükseliş gösterdi. Bu yükseliş, kuruluşundan son güne kadar Timur ve Mirzaları bu topraklarda faaliyet gösteren eli ve dili hünerli herkese çok değer verdi ve hünerlerinin sergilemeleri için imkân sağlaması sonucu elde edildi. Timurlular hükümdarlığı döneminde adından söz ettiren kültürel üstünlük Uluğ Bey döneminde Semerkant’ta, Hüseyin Baykara Döneminde ise Herat’ta hat safhaya ulaştı. Bu makalede bahsedilecek olan Hüseyin Baykara ve onun dönemindeki kültür tarihi tasavvuf ilimleri ile birlikte, özellikle edebiyat müzik ve minyatür sanatlarında tarihe adını yazdıran gelişmeler ortaya koydu. Kendisi de “Hüseyin Baykara Divanı” atlı eseri ile iz bırakan Sultan Hüseyin Baykara bu dönemin önde gelen sanat uzmanlarına da hamilik etti. Bu önemli sosyal ve kültürel gelişimde onun yakın arkadaşı Ali Şir Nevayî’da her zaman yanında olarak elinden gelen desteği esirgemedi. Sultan Hüseyin Baykara ona verdiği itibar sonrası bu saltanatın kültür tarihine damgasını vurma imkânı elde eden Ali Şir Nevayî yakın arkadaşı Hüseyin Baykara’nın insanlık yönlerini değerlendirerek eserlerinin birçoğunda ondan övgü ile bahsetmektedir. Anahtar kelimeler: Hüseyin Baykara, Ali Şir Nevayî, Kültür Tarihi
Keywords
Abstract
Abstract Political existence of the Timurlu dynasty established by Emir Timur came to an end with the death of Hüseyin Baykara. However, although the political development declined continuously within the period between establishment and collapse, social and cultural development rose continuously. During this rise, Timur and his mirzas greatly valued everyone who were skillful craftsmen or speechmakers and they were provided with possibilities to show their skills. The cultural superiority made a topic within the reign of Timurlu dynasty, reached its summit in Samarkand during the reign of Uluğ Bey and in Herat during the of Hüseyin Baykara. Developments, which put their stamps on history took place particularly in literature, music and miniature, together with the developments in Islamic mysticism were seen in the period of Hüseyin Baykara, who will be mentioned in this article. Sultan Hüseyin Baykara, who had left his mark with his work “Collection of Poetry by Hüseyin Baykara” sponsored the art experts of the period. His close friend Ali Şir Nevayi was always with him and did not refrain to support with his best in this significant social and cultural development. Ali Şir Nevayi was able to put his stamp in the cultural history during this reign thanks to the recognition provided by Sultan Hüseyin Baykara, mentions the human aspects of Hüseyin Baykara and appraises him in his several works.
Keywords
- Aka, İsmail, Timurlar Devleti Tarihi, Berkay Yayınları Ankara 2010.
- Ali Şir Nevayî, Mecalisü’n-Nefâyis” haz. Kemal Eraslan, TDK, Ankara 2015.
- Aşırov, Annagurban, Sultan Hüseyin Baykara Divanı, Miras Yayınları, Aşgabat 2005. Hasan Rumlı, Şah İsmail Tarihi (Ahsenü’t Tevârih), çev. Cevat Cevan, Ardınç Yayınları, Ankara 2004.
- Hikmet, Ali Asgar, Cami Hayatı ve Eserleri, MEB. İstanbul 1991.
- Levend, Agân Sırrı, Ali Şir Nevayî Hayatı, Sanatı ve Kişiliği, c. I, TTK, Ankara 1965.
- Yüksel Musa Şamil, Timurlularda Din-Devlet İlişkisi, TTK, Ankara 2009.
- Zahreddin Babür, Babürnaâme, Babür’un Hâtıraları, çev. Reşit Rahmet Arat, MEB, İstanbul 1970.
