Author :
Abstract
Osmanlı Donanması, 1770 Çeşme Baskını'na kadar kendi döneminin diğer donanmalarıyla Akdeniz ve Karadeniz gibi iç denizlerde boy ölçüşebilecek bir güce sahipti. Kendine ait kanunları, gelenekleri, tersaneleri ve insan kaynakları olan bu donanma, düşman şehirlerine akınlardan, düşman donanmalarıyla mücadeleye, Osmanlı ordusunun ağırlıklarını taşımaktan düşmana ait şehirlerin deniz ya da nehir yoluyla kuşatılarak fethine kadar birçok görevleri yerine getirmekteydi. 18. yüzyılda Osmanlı donanması, 1715-1718 Osmanlı-Venedik savaşında, 1736-1739 Osmanlı Rus savaşında ve yine 1774 Küçük Kaynarca Anlaşması ile biten Osmanlı Rus Savaşlarında önemli vazifeler ifa etti. Bu yüzyılda donanmada görev alan gemiler esas olarak kalyonların başı çektiği yelkenli gemiler olmakla birlikte kadırga, şayka, uskuna ve kalyete türü gemiler de bulunmaktaydı. Bu gemiler ise başta İstanbul tersanesi olmak üzere Varna, Silistre, Rusçuk ve Gelibolu gibi tersanelerde inşa edilmekteydi. Osmanlı donanmasının komutanı Kaptan Paşa idi ama onun dışında Tersane-i Amire'de görev yapan Tersane Emini, Tersane Ağası, Liman Reisi ve Tersane Kethüdası ile mahzen eminleri gibi başka görevliler de vardı. Bunların gözetim ve emirleri altında çok sayıda işçi Tersane-i Amire sahasında gemi inşa ve tamiri için çalışmaktaydı. Bu işçilerin arasında marangozlar, demirciler, halatçılar, urgancılar ve yelkenciler bulunmaktaydı. Bunları denetlemek ve bunların ücretlerini ödemek Tersane emininin sorumluluğundaydı. Kaptan Paşa'nın askeri işleri bir kenara bırakarak bu kadar insanlar ilgilenmesi mümkün olmadığından Tersane emini bu görevi yerine getirmekteydi. 18. yüzyılda Tersane eminlerinin görevleri önceki yüzyıllara göre artmıştı. Çünkü bu yüzyılda kalyon çağına geçilmekle beraber kereste, üstüpü, halat, urgan, demir, çivi, tel vs. malzemelere ihtiyaç artmıştı. Bunların temin edilerek zamanında Tersane'de hazır bulundurulması büyük emek ve dikkat gerektiren bir işti. Ayrıca Tersane harcamaları da önceki dönemlere göre çok yükselmişti. Bu değişimin yükünü üslenen asıl kişi Tersane eminiydi.
Keywords
Abstract
The Ottoman Navy had the power to compete in the inner seas such as the Mediterranean and the Black Sea with its other navies until the Flood of 1770. This navy, with its own laws, traditions, shipyards, and human resources, fulfilled many tasks, from raids to enemy cities, to combat enemy navies, from carrying the weight of the Ottoman army to the conquest of the cities belonging to the enemy, surrounded by the sea or the river. In the 18th century, the Ottoman navy carried out important duties in the Ottoman-Venetian war of 1715-1718, in the Ottoman Russian war of 1736-1739 and in the Ottoman Russian Wars which ended with the 1774 Küçük Kaynarca Agreement. In this century, the navy ships were mainly sailing ships with the head of the galleons, but there were also ships of galley, schooner, kalyete and şayka. These ships were built in shipyards such as Varna, Silistra, Rousse and Gallipoli. The commander of the Ottoman Navy was Captain Pasha, but other than him, he had also worked in Tersane-i Amire, the Shipyard Emini, the Shipyard Agha, the Port Chief, and the Shipyard Congregation, as well as other officials. Under their supervision and orders, a large number of workers were working for shipbuilding and repairing in the Tersane-i Amire area. These workers included carpenters, blacksmiths, ropes, rammers and sailors. It was the responsibility of the shipyard to check them and pay their fees. Captain Pasha, aside from military affairs, was not able to deal with so many people. In the 18th century, the duties of the shipyards were increased compared to the previous centuries. Because in this century, the age of galleon, as well as timber, rope, rope, tether, iron, nails, wire, etc. the need for materials increased. It was a work that required great effort and attention to ensure that these were made available at the shipyard in time. In addition, the shipyard expenditures increased significantly compared to previous periods. The shipyard was the main person who was based on the burden of this change.
Keywords
- 75 COA. A. DVNS. MHM. d. 103: 2576 COA. A. DVNS. MHM. d. 103: 2677 COA. SMST. III. 245: 19546.B.Araştırma Eserler
- 1. AYDIN, Yusuf Alperen, "18.Yüzyılın Başlarında Tersane-i Amire'de Bazı Yeni Görevlerin İhdası ve Yaşanan Yolsuzluk Vakaları," CIEPO-22 Bildiri Kitabı, Cilt I, Trabzon, 2018,
- 2. BOSTAN, İdris, Osmanlı Bahriye Teşkilatı: XVII. Yüzyılda Tersane-i Amire, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2003,
- 4. BOSTAN, İdris, Osmanlılar ve Deniz, (Deniz Politikaları, Teşkilat, Gemiler), Küre Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2010,
- 5. ÇELEBİ, Katip, Tuhfetü'l- Kibar Fi Esfari'l-Bihar, II, Hazırlayan Orhan Şaik Gökyay, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul 1980,
- 6. EFENDİ, Şemdanizade Fındıklılı Süleyman, Tarih-i Mür'it-Tevarih, (Hazırlayan Münir Aktepe), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1978,
- 7. GÜRÇAY Lütfi, Gemici Dili, İkinci Baskı, Deniz Basımevi, İstanbul,1962,8. KILIÇ, Orhan, "Ocaklık", Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt 33, 2007,
- 9. PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, II, Üçüncü Baskı, MEB Devlet Kitapları, İstanbul, 1983
- 10. SAMİ, Şemseddin, , Kamus-ı Türki, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2017
- 11. UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti'nin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1988,
