Kültür Miraslarımız Üzerinden Türk Yönetim Düşüncesinin Gelişimine Yönelik Bir Araştırma: Kutadgu Bilig Örneği
Author :
Abstract
Yusuf Has Hacib tarafından Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a atfen yazılan Kutadgu Bilig, ilk Türk-İslam eserlerinden biridir. Türk tarihi ve kültüründe önemli bir yere sahip olan ve dönemin yönetim zihniyetini en iyi yansıtan tarihi belgelerden birisi olan Kutadgu Bilig’te, aslında 20. yüzyılın başından itibaren incelediğimiz yönetim biliminin tarihsel gelişim süreci içerisinde günümüze gelene kadar elde edilen yönetim bilgisine ait izleri görmek mümkündür. Bu çalışma, Türk yönetim düşüncesinin temellerini Türk kültür miraslarından biri olan Kutadgu Bilig’de aramaktadır. Çalışmanın amacı, Türk tarihi ve kültürünün günümüze kadar nakledilen bilgilerini Kutadgu Bilig örneği üzerinde inceleyerek Türk yönetim düşüncesinin temellerini ortaya koymak; yönetim alanındaki bilgi birikimine kendi tarihimiz ve kültürümüzden bir pencere açmaktır. Çalışmada, ele alınan eser üzerinde nitel inceleme yapılmış, içerik analizi ile yapılan kodlama çalışmasıyla Türk yönetim düşüncesini karakterize eden beyitler Klasik, Neo-Klasik ve Modern yönetim döneminin fikir ve dayanakları da dikkate alınarak belirlenmiş ve kategorilendirilmiştir. Var olan yönetim düşüncesinin fikir ve dayanaklarının Klasik dönemi karakterize eden formel ilişkiler, otorite, merkezileşme, kontrol alanı, yetki devri, emir-komuta zinciri ve kurmay örgüt yapısı; Neo-Klasik dönemi karakterize eden liderlik, motivasyon, örgütsel bağlılık, örgütsel adalet, farklılıkların yönetimi, enformel ilişkiler ve örgütsel ifşa konuları üzerinde yoğunlaştığı; Modern yönetim dönemi ile ilişkili olarak vekalet yaklaşımının ileri sürdüğü görüşlerin ele alındığı görülmüş; kurumsal sosyal sorumluluk ve kurumsal itibar gibi olguların temellerine rastlanılmıştır.
Keywords
Abstract
Kutadgu Bilig, which was written by Yusuf Has Hacib dedicated to Tabgaç Buğra Han, is one of the first Turkish-Islamic books. In Kutadgu Bilig which have place in Turkish history and culture, it can be seen extant tracks related to management science within historical development process. This study searches the foundations of Turkish management thought in Kutadgu Bilig which is one of the cultural heritage of Turks. The main purpose of this study is to reveal the foundations of Turkish management thought by investigating information of Turkish history and culture based on Kutadgu Bilig and to open a new window into knowledge on management domain from our history and culture. Qualitative research was used in the study. Couplets which characterise Turkish managemet thought were determined and categorised pursuant to ideas and foundations of the Classical, the Neo-Classical and the Modern management era with content analysis. Research findings revealed that existing managemet thought’s ideas and foundations concentrate on formal relationships, authority, centralization, control area, conferral of management, chain of command and staff organization structure which characterise the Classical era. It was also observed that existing managemet thought’s ideas and foundations concentrate upon leadership, motivation, organizational commitment, organizational justice, managing diversity, informal relationships and whistleblowing which characterise the Neo-Classical era. In addition to these it was seen that there are arguments of agency theory regarding to Modern era and some facts such as corporate social responsibility and corporate reputation.
Keywords
- Adalıoğlu, H. H. (2013). ‘’Bir Siyasetname Olarak Kutadgu Bilig’’, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 34: 237-253.
- Budak, G. & Budak, G. (2016). İşletme Yönetimi, Nobel Yayınevi, Ankara.
- Doğan, N. (2002). ‘’Kutadgu Bilig’in Devlet Felsefesi-I’’, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1): 127-158.
- Efil, İ. (2015). İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, Dora Yayınevi, Bursa.
- Eren, E. (2016). Yönetim ve Organizasyon (Çağdaş ve Küresel Yaklaşımlar), Beta Yayınevi, İstanbul.
- Ergin, M. (2018). Orhun Abideleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
- Eroğlu, F. (2018). Türk Yönetim Tarihi ve Düşüncesi, Beta Yayınevi, İstanbul.
- Ertürk, M. (2009). İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, Beta Yayınevi, İstanbul.
- Fayol, H. (2013). Genel ve Endüstriyel Yönetim (Çev.: M. Asım Çolakoğlu), Adres Yayınları, Ankara.
- Hacib, Y. H. (2017). Kutadgu Bilig (Çev.: Ayşegül Çakan), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,
- İbn Haldun (2018). Mukaddime Cilt I-II (Haz.: Arslan Tekin), İlgi Kültür Sanat Yayıncılık,
- Koçel, T. (2015). İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınevi, İstanbul.
- Koçi Bey. (2008). Koçi Bey Risaleleri, (Çev.: Seda Çakmakçıoğlu), Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
- Merhan, A. (2012). ‘’Kutadgu Bilig’te Betimleyici Eylemler’’, Journal of International Social Research, 5(21): 196-208.
- Nizamülmülk (2016). Siyasetname. (Çev.: Mehmet Taha Ayar), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- Sığrı, Ü. & Gürbüz, S. (2017). ‘’Örgütsel Davranışa Giriş: Yönetim Bilimi ve Örgütsel Davranış Alanının Kuramsal Gelişimi’’. (Ed. Ünsal Sığrı & Sait Gürbüz), Örgütsel Davranış, ss. 144, Beta Yayınevi, İstanbul.
- Şimşek, M. Ş. (2001). Yönetim ve Organizasyon, Günay Ofset, Konya.
- Şimşek, M. Ş. & Çelik, A. (2014). Yönetim ve Organizasyon, Eğitim Yayınevi, Konya.
- Taylor, F. W. (2014). Bilimsel Yönetimin İlkeleri. (Çev.: H. Bahadır Akın), Adres Yayınları,
- Weber, M. (2013). Bürokrasi ve otorite. (Çev.: H. Bahadır Akın), Adres Yayınları, Ankara.
- Yelkikalan, N. & Ayhün, S. E. (2018). ‘’Tarihsel-Kuramsal Açıdan Yönetim’’. (Ed. Ali Akdemir), Örgütlerin Yönetimi, ss. 61-113, Beta Yayınevi, İstanbul.
- Yavuz, K. (2007). ‘’Yusuf Has Hacib ve Kutadgu Bilig’’, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 37(37): 137-180.
