Author :
Abstract
Gaziantep ağzı Türk diline ait zengin dil malzemesini içinde barındırmasına rağmen üzerinde çok az çalışma yapılmış ağız bölgelerinden biridir. Gaziantep ağzı ile ilgili bugüne kadar yapılan çalışmalar ya yüzeysel olmuş veya bölgesel kalmıştır. Bu çalışmada Gaziantep merkez (Şahinbey- Şehitkâmil) ilçelerinden derlenen metinlerden yola çıkarak bölge ağzında fiil çekimlerine değinilmeye çalışılmıştır. Gaziantep merkez (Şahinbey- Şehitkâmil) ağzının söyleyiş ve dil özellikleri açısından diğer ilçelerle farklılık göstermesi sebebiyle çalışma, Gaziantep merkez ilçeleriyle (Şahinbey- Şehitkâmil) sınırlandırılmıştır. Bu çalışmada fiil çekimleri başlığıyla; bölge ağzında kullanılan kişi ekleri ve bildirme kiplerinin kişi ekleriyle çekimleri işlenmeye çalışılmıştır. Fiil çekimleri, Gaziantep merkez ağzından derleyerek yazıya geçirdiğimiz metinlerden tespit edilen sözcük veya söz öbekleriyle örneklendirilmiştir. Fiil çekimleri tablolar halinde verilmeye çalışılmış ve her kip çekiminden sonra genel özellikler maddeler halinde sıralanmıştır. Türkiye Türkçesinde kullanılmayan fakat Gaziantep merkez ağzında tespit edilen, görülen geçmiş zaman anlamında veya –Ip zarfı eki görevinde kullanılan Ik eki gibi yapılarla ilgili bilgi verilmiş ve yine bu kullanımlar da bölge ağzına ait metinlerden örneklendirilmiştir.
Keywords
Abstract
Even though, Gaziantep dialect contains rich language material, belonging to Turkish language, there are not many studies on it. The studies carried out so far, have been artificial or remained regional. In this study, it was tried to explain the verb conjugations in the region by starting from the texts compiled from the districts of Gaziantep (Şahinbey-Şehitkâmil).The study was restricted to the central districts of Gaziantep (Şahinbey-Şehitkamil) because of the differences in terms of the dialect and language characteristics of Gaziantep central (Şahinbey-Şehitkâmil) with other districts. In this study with the title of verb conjugation; Personal suffixes that were used in regional dialect and conjugation of personal suffixes with indicative moods were mentioned. Verb conjugation were exemplified by words and phrases derived from the texts that was compiled from central Gaziantep’s dialect. Verb conjugations have been given as table and after each mood conjugation, general characteristics of it were listed. Information about structures such as ‘’ Ik’’ suffix which was used in the term of past tense or ‘’ıp’’ adverb, detected in Gaziantep Central dialect but unused in Turkey’s Turkish was provided, and these usages were also exemplified from texts which belongs to regional dialect.
Keywords
- Aksoy, Ö. A. (1945). Gaziantep Ağzı I, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.
- Aksoy, Ö. A. (1945). Gaziantep Ağzı I, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.Aksoy, Ö. A. (1945). Gaziantep Ağzı II, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.Aksoy, Ö. A. (1946). Gaziantep Ağzı III, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.
- Alagöz, U. (2016). “Gaziantep Tarihi”, Şehr-i Ayıntâb-ı Cihan Gaziantep, Gaziantep Valiliği Yayınları, s.132-139.
- Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Buran, A. (1996). “Ik Ekinin Anadolu Ağızlarında Kullanılışı”, TDAY-Belleten 1994, s.11-18. Darkot, B. & Turhan D. (1940). “Ayıntab”, İslam Ansiklopedisi, (II), İstanbul.
- Ergeç, R. (2012). “Gaziantep’in Kronolojik Tarihi”, Belgelerle Gaziantep, Kalkınma Bakanlığı Yayınları, s. 101-127.
- Ergin, M. (1997). Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
- Günşen, A. (2009). “Gaziantep Ağzının Şekil Bilgisini Belirleyen Temel Özellikler”, Turkish Studies(International Periodicals For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic), Volume 4/3 Spring, s. 1081-1123.
- Karahan, L. (2011). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Korkmaz, Z. (1995). “Türkçede -acak/-ecek Gelecek Zaman (Futurum) Ekinin Yapısı Üzerine”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar I, Türk Dil Kurumu Yayınları, Cilt 1, Ankara.
- Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Sarıtiken, H. (2017). “Gaziantep Merkez (Şahinbey- Şehitkâmil) Ağzı (İnceleme- Metinler- Sözlük)”, Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
