Author :
Abstract
Ağız çalışmaları, sözcüklerin yazılı metinlerle bilinen ya da bilinmeyen ilk şekillerinin; coğrafi konum, diller arası etkileşim gibi daha birçok nedenle farklı şekillere değişimini takip edebilmeyi sağlaması yönüyle Türk dili araştırmaları açısından ayrı bir önem taşımaktadır. Bir ağız olarak üzerinde yeterince çalışma yapılmamış olan Gaziantep ağzı da köken bilim çalışmalarına katkı sağlayabilecek materyallere sahip bir ağız özelliği taşımaktadır. Bu çalışmada Gaziantep merkez (Şahinbey-Şehitkâmil) ağzından derlenen metinlerden ve Gaziantep ağzı ile ilgili yapılmış bazı çalışmalardan faydalanarak, Türkiye Türkçesinde zarf olarak kullanılmayan, Gaziantep merkez ağzında zarf görevinde kullanılan sözcükler tespit edilerek sınıflandırılmış, ana başlıklar halinde verilmeye çalışılmıştır. Başlıkları verilen zarf görevindeki sözcükler, Gaziantep merkez ağzından derlenerek çeviri yazı alfabesi yoluyla yazıya aktarılan metinlerden alınan cümlelerle örneklendirilirken farklı yapılarla türetilmiş bazı zarflarla ilgi açılamalara yer verilmiştir. Gaziantep ağzında; bıldır, bayäĸ gibi Eski Türkçe ve Orta Türkçe dönemine ait metinlerde de karşılaşabileceğimiz zarf görevinde sözcüklerin varlığını görmekteyiz. Gaziantep ağzında tespit edilen ve zarf görevinde kullanılan bu sözcüklerin, köken bilim çalışmalarında bazı sözcük, söz grubu ve dil bilgisi yapılarının izahına katkı sağlaması amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
Dialectology studies means a separate importance of Turkish language researches’ aspect by the shapes of the words’ those are known or unknown, geographic location and it’s ability to follow inter language interaction and more changes in different shapes. Also, Gaziantep dialect which has not been studied on as a dialect, has a property that can contribute science of linguistic studies. In this study, the words were determined and classified and tried to be given in main topics which are collected from texts and utilizing from some studies made for Gaziantep dialect those are related to the center of Gaziantep (Şahinbey and Şehitkamil Districts) and which were not used in place of an adverb in Turkey Turkish but used in Gaziantep dialect. Place for some explanations were given for the adverbs which are derived by different structures while the words, those are given by topics and used in adverb place and which were being collected from Gaziantep Center dialect and are being exemplified with the sentences transferred from the sentences with written translation alphabet method. In Gaziantep’s Dialect we see the existence of the words those we may encounter the words like “bıldır and bayäĸ” used in adverb task are belonged to Old and Middle Turkish period. It is aimed that these words which are determined and used in adverb task to contribute explanation in science of linguistic studies of some words, phrase and grammar structures.
Keywords
- Aksoy, Ö. A. (1945). Gaziantep Ağzı I, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.
- Aksoy, Ö. A. (1945). Gaziantep Ağzı I, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.Aksoy, Ö. A. (1945). Gaziantep Ağzı II, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.Aksoy, Ö. A. (1946). Gaziantep Ağzı III, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.
- Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Türk Dil Kurumu (2009). Derleme Sözlüğü: Türkiye Halk Ağzından, C. I-VI, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Ergin, M. (1997). Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
- Gülensoy, T. (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, C.I, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Günşen, A. (2009). “Gaziantep Ağzının Şekil Bilgisini Belirleyen Temel Özellikler”, Turkish Studies(International Periodicals For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic), Volume 4/3 Spring, s. 1081-1123.
- Karademir F. (2011). “Türkiye Türkçesi Ağızlarında Birden(Bire)lik / Ansızlık Bildiren Sözler”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 8, S.16, s 407-433.
- Karahan, L. (2011). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Tietze, A. (2002). Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı, C. I (A-E), Simurg Yayınları, İstanbul. Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
