Author :
Abstract
Yazılışları farklı olduğu halde anlamları aynı veya çok yakın olan sözcükler eşanlamlı (sinonim) sözcükler denilir. Bu kelimeler ne kadar birbirlerinin yerine kullanılabilse de aslında farklı anlam (konotasyon ; lat.connotatio, con- birlikte, noto- işaretliyorum, belirliyorum) kazandırmaktadır. Yani anlamı aynı olan kelimeler insanda uyandırdığı olumlu veya olumsuz duygu ve düşüncelerine göre ayrılmaktadır. Örneğin, karı ve kadın sözcükleri Türkiye Türkçesinde farklı duyguları vermektedir. Birisi anlamca kaba düşünülür ikincisi ise kibarlık, saygı anlamında kullanılır. Özbek Türkçesinde de bazı kelimeler eşanlamlı olmasına rağmen kullanımı ve verdiği duygu açısından faklıdır. Örneğin, xotin (kadın) genelde kaba anlamda anlaşılır ve hakaret kabul edilebilir, ayol (bayan, hanım) daha kibarlık göstergesidir. Başka örnek ise yüz kelimesi yüz, oraz, çehra insanın yüzü olumlu anlamda, aft, başara, turqi kelimeler ise olumsuz anlamda kullanılır. Makalemizde Özbek Türkçesinde eşanlamlı kelimelerin konotasyon farkını Özbek edebiyatında tanılan yazarların eserleri, hikâye ve romanları örneğinde göstermeye ve böylelikle kelimelerin farklı anlamı ve kullanması hakkında genel bilgi vermeye çalıştık.
Keywords
Abstract
Synonyms are words that are similar, or have a related meaning, to another words. Although these words can be used interchangeably, they primarily provide very specific and different meanings in writing (connotation, comes from the latin connotatio, con- together, noto- marking, determine). In other words, the words that have the same meaning are separated according to their positive or negative feelings and thoughts. For example, the meaning of the words “wife” and “woman” give different impressions in the Turkish language. One is impolite while the other is polite and used out of respect. Although some words are synonymous in the Uzbek language, they are different in terms of usage and feeling. For example, xotin (woman) is generally understandable and insulting in a rude sense, while ayol (lady) is more indicative of kindness. Another example is the word “face” which gives positive senses with its synonyms of yüz (face) and çehra (feature), while aft, başara, and turqi are used in the negative sense In this article, we attempt to provide a general understanding and explanation for the differences between the concept of synonyms in the Uzbek language using the works of famous writers, stories and novels from Uzbek literature as a means to give the different meanings and uses of the words.
Keywords
- Günay KARAAĞAÇ. Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. TDK. Ankara 2013.
- Mirazkalon İsmoiliy. Farğona tong otgunça. Şarq Toşkent 2010 Azim Hociyev.Özbek Tili Sinonimlarining izohli loğati. Toşkent. Öqituvçi.1974
- Şuhrat. MAşrab. Toşkent. Şarq. 1998
- Şuhrat. Oltin Zanglamas. Toşkent. Şarq.1995
