Author :
Abstract
Bu çalışmada XV. yüzyılın son yarısı ile XVI. yüzyılın başlarında Fatih Sultan Mehmet, II. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim zamanında yaşamış olan Firdevsî-i Rûmî’nin Süleymân-nâme adlı eserinin 11. cildindeki birleşik fiiller incelenmiştir. Firdevsî’nin Süleymân-nâme adlı eseri 81 ciltten oluşan oldukça hacimli bir eserdir. Firdevsî-i Rûmî’nin eserleri arasında en önemlisi olan Süleymân-nâme, Hz. Süleymân’ın efsaneleşmiş hayat hikâyesini anlatan, geometri, astroloji, hekimlik, felsefe gibi konularda bilgiler veren ansiklopedik bir eserdir. Süleymân-nâme dil özellikleri açısından Eski Anadolu Türkçesinden Osmanlı Türkçesine geçiş dönemi özellikleri taşımaktadır. Üzerinde inceleme yaptığımız 11. cilt, bir bütün olarak değerlendirildiğinde genellikle sade, anlaşılır bir dil kullanıldığı görülmektedir. Eserde, anlatımı etkileyici kılmak, anlamı pekiştirmek için çeşitli söz oyunlarına, deyimlere sıkça başvurulmuştur. Süleymân-nâme’nin ciltlerinde sıkça görülen deyimler, atasözleri, ikilemeler gibi kalıplaşmış yapılar, birleşik fiiller, ses ve söz tekrarları ile anlatıma, akıcılık, zenginlik, derinlik katan söz birlikleri olmuştur. 11. ciltte de akıcılığı sahip olduğu zengin söz varlığı sağlamaktadır. Bunların başında filler gelmektedir. Özellikle birleşik fiillerin söz diziminde fiil sayısına önemli ölçüde katkısı olmuştur.
Keywords
Abstract
This study examines the compound verbs in the 11th volume of the Süleymân-nâme, a work written by the Firdevsî-i Rumî lived in the late XVth and early XVIth centuries under the rule of Mehmet the Conqueror, 2nd Beyazid and Sultan Selim the Stern. Süleymân-nâme is a bulky work composing of 81 volumes. Süleymân-nâme, as the most important work of Firdevsî-i Rumî, elaborates on the legendary life story of Prophet Suleyman, as well as it is an encyclopedic work including knowledge on the issues such as geometry, astrology, medicine and philosophy. In terms of the language used Süleymân-nâme, the work symbolizes a transition from Old Anatolian Turkish to Ottoman Turkish. The 11th volume analysed in this study has a clear and understandable language as a whole. Various puns and idioms are used in the work to make language attractive and intensify meaning. Frequently used conventional language structures such as idioms, proverbs, redublications in line with the compound verbs, voice and word dublications become word combinations giving fluency, richness and depth to the expression in the work. The verbs have a priority among these structures. The compound verbs made a significant contribution to number of verbs used in syntax.
Keywords
- Banguoğlu, T. (2011). Türkçenin Grameri, TDK Yay., Ankara.
- Banguoğlu, T. (2011). Türkçenin Grameri, TDK Yay., Ankara.
- Büke, H. (2015). “Firdevsî-i Rumî, Hayatı ve Eserleri Hakkında Yeni Bilgiler”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (13): 481-501.
- Daşdemir, M. (2014). Oklama Yöntemiyle Türkçenin Yapısal-İşlevsel Söz Dizimi, Fenomen Yay., Erzurum.
- Deny, J. (2012). Türk Dil Bilgisi (Çev.: Ali Ulvi Elöve), Kabalcı Yayınevi, İstanbul. Ediskun, H. (2010). Türk Dilbilgisi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Erdem, M. D. (2005). “Kitāb-ı Kıssa-nâme-i Süleymân Aleyhisselâm Üzerine Söz Dizimi Çalışması”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
- Ergin, M. (2003). Türk Dilbilgisi, Bayrak Yay., İstanbul.
- Hengirmen, M. (2006). Türkçe Temel Dil Bilgisi, Engin Yayınevi, Ankara.
- Hunutlu, Ü. (2015). Köktürk ve Uygur Türkçesinde Yan Cümleler, Gazi Kitabevi, Ankara. Karaağaç, G. (2012). Türkçenin Söz Dizimi, Kesit Yay., İstanbul.
- Karabeyoğlu, A. R. (2008). Türkiye Türkçesinde (Ad+Fiil Birleşmelerinde) Yardımcı Fiiller, Beşir Kitabevi, İstanbul.
- Karahan, L. (2006). Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Şakar, S. Ö. (2003). “Firdevsî-i Rumî’nin Süleyman-nâme Yazmasının (81. Cilt 28 Yk.) Yayını veÜzerinde Dil İncelemeleri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi Grameri, Şekil Bilgisi, TDK Yay. Ankara.Köprülü, M. F. (1993). “Firdevsî”, İslam Ansiklopedisi, (IV): 649-650, İstanbul.
- Olgun, İ. & Parmaksızoğlu, İ. (1980). Firdevsî-i Rûmî, Kutbname, Türk Tarih Kurumu Basım Evi, Ankara.Sev, G. (2001). Etmek Fiiliyle Yapılan Birleşik Fiiller ve Tamlayıcılarla Kullanılışı, TDK Yay., Ankara.Şakar, S. Ö. (2007). “Firdevsî-i Rûmî ve Terceme-i Câmeşûy-nâme”. Turkish Studies, internationalPeriodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/4, Fall, 723-730. Çatıkkaş, A. (2009). Firdevsî-i Rûmî Süleyman-Nâme-i Kebir. Ankara: TDK Yay.
