Author :
Abstract
Yaşar Kemal, eserlerinde duyuları harekete geçiren, canlı, âdeta renklerini görebildiğimiz, özgün betimlemeler sunar. Okuyucunun zihninde ayrıntılarıyla canlandırabilmesini sağladığı doğa betimlemeleri ve portreler, kullandığı renk sözcükleriyle zenginleşir. Yaşar Kemal, renklerin insan psikolojisiyle olan yakın bağını iyi bilen bir yazar olarak canlı bir betimleme sunmak istediğinde sıcak renkleri, solgun bir imaj yaratmak istediğinde soğuk renkleri ustalıkla kullanır. Bu bağlamda, eserlerinde sıklıkla renk adlarından ve renklerle ilgili sözcüklerden yararlanır. Bu çalışmada, Yaşar Kemal’in “Bir Ada Hikâyesi” dörtlemesinin ikinci halkasını oluşturan “Karıncanın Su İçtiği” adlı romanında kullanılan renkler ve renklerle ilgili sözcükler incelenmiştir. Çalışmanın birinci bölümü, Yaşar Kemal’in renkleri ifade etmede kullandığı yolları tespit etmek üzerine kurgulanmıştır. Yaşar Kemal, renkleri ifade ederken dört farklı yola başvurmuştur: siyah / kara, kırmızı / al, yeşil gibi doğrudan doğruya ara ya da ana renk adlarını kullanma; alaca, renk renk, yanal gibi belirli bir renk adı kullanmadan renkleri ifade etme; çöl bakırı, yakut göz, kiremit rengi çakıltaşı gibi ilgili nesnenin rengine benzeterek renk sözcüğü oluşturma; yıldır yıldır, balkımak, menevişlemek, ipilti gibi renk çağrıştıran sözcükler kullanma. Çalışmanın renk sözcüklerinin dil bilgisel görünümlerinin incelendiği ikinci bölümünde, Yaşar Kemal’in renkler ve renklerle ilgili sözcükleri ad, sıfat, fiil, zarf olarak kullandığı görülmüş, renk sözcüklerinin ayrıca birleşik sözcük ve deyim içerisinde yer aldığına tanık olunmuştur. “Basit tesadüfi örnekleme” (simple random sampling) yönteminin kullanıldığı bu çalışmayla Yaşar Kemal’in biçeminin öne çıkan ögelerinden birini oluşturduğu düşünülen renkler ve renklerle ilgili sözcüklere sıklıkla başvurduğu görülmüştür.
Keywords
Abstract
Yaşar Kemal presents original presentments which motivate the senses; vivid and makes possible to see colors. Nature depictions and portraits which help readers to visualize in their minds enrich with color words that he use. When Yaşar Kemal, as a writer who knows the close ties of colors to human psychology, aspires to present vivid presentment, he uses hot colors. He uses cold colors when he wants to provide pale image. In this context, he benefits from color names and words related with colors in his work. In this study, colors and words related with colors are examined from “Karıncanın Su İçtiği” which is a second part of a quartet of “Bir Ada Hikâyesi” by Yaşar Kemal. First part of the study is built to determine Yaşar Kemal’s ways of expressions of colors. Yaşar Kemal employed four different methods for expression of colors; using base or accent color directly such as siyah / kara, kırmızı / al, yeşil; stating expresssions without using color name such as alaca, renk renk, yanal; composing likening words to an object such as çöl bakırı, yakut göz, kiremit rengi çakıltaşı; using color evocative words such as yıldır yıldır, balkımak, menevişlemek, ipilti. Second part of the study examines words of colors with a grammatic aspect. It has been witnessed that colors and words related with colors are used as noun, adjective, adverb and verb and in addition to that words related with colors have been used in compound words and idioms. “Simple random sampling” method is used for this study and it has been conferred that Yaşar Kemal often uses color and words related with colors which constitute one of his style.
Keywords
- Ataç, F. (2016). Renk, Nuh Naci Yazgan Üniversitesi, Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi, İç Mimarlık ve
- Ataç, F. (2016). Renk, Nuh Naci Yazgan Üniversitesi, Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü, Kayseri.
- Akkın, C.; Eğrilmez, S. & Afrashi F. (2004). “Renklerin İnsan Davranış ve Fizyolojisine Etkileri”, Türk Oftalmoloji Derneği XXXVI. Kongresi, 2002, 274-282, İzmir.
- Balcı, T. (2013). “Yaşar Kemal’in Kuşlar da Gitti Romanı ve Almanca Çevirisindeki Renk Sözcükleri”, Ege Alman Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 11: 45-52.
- Başpınar Aktekin, D.; Şimşek, Y. & Kaplan, B. (2011). “Renklerin Duygular Üzerine Etkisi”, Maltepe Tıp Dergisi, 3(1): 31-33.
- Bayraktar, N. (2003). “Renk Adlarının Türkçenin Söz Varlığına Katkıları”, VIII. Uluslar Arası KIBATEK Edebiyat Şöleni, 16-20 Ekim 2003, Çanakkale.
- -------- (2005a). “Kavram ve Anlam Boyutunda Türkçede Kara ve Siyah”, Uluslararası IV. Dil, Yazın veDeyişbilim Sempozyumu Bildirileri, 17-19 Haziran 2005, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 157-168, Çanakkale.
- -------- (2005b). “Kavram ve Anlam Boyutunda Al, Kırmızı ve Kızıl”, International Journal of Central Asian Studies Mustafa Canpolat Armağanı, 10(1): 145-165.
- -------- (2006). “Kavram ve Anlam Boyutunda Sarı ve Tonları”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Prof. Dr. Tuncer Gülensoy Armağanı, 20: 209-218.
- -------- (2014). “Türkçe Yeşil Renk Adının Biçim, Anlam ve Kavram Alanına Tarihsel Bir Bakış”, Journal of Language and Linguistic Studies, 10(1): 179-193.
- Eren, A. (2008). “Baki Divanı’nda Kırmızı Renk”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 37: 31-68.
- Gözaydın, N. (2003). “Türkçenin Renk Zenginliği”, Türk Dili, 618: 539-545.
- Karadoğan, A. (2004). “Türk Ad Biliminde Renk Kültü”, Milli Folklor, 16(62): 89-99.
- Kaymaz, Z. (2000). “Türkiye Türkçesi ve Ağızlarında Renk Bildiren Kelimelerin Kullanılışı ve Sistematiği”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten 1997, 251-341.
- Kıran, Z. (2002). Dilbilime Giriş (Yay. Haz.: A. Eziler Kıran), Seçkin Yayınevi, Ankara.
- Küçük, S. (2010). “Türkiye Türkçesinde Renk Adları ve Özellikleri” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10): 420-427.
- Özdemir, E. (2013). “Yaşar Kemal’de Doğa ve İnsan”, https://oggito.com/yasar-kemalde-doga-ve-insan- emin-ozdemir-0720133340 (Erişim Tarihi: 21.03.2018).
- Sözen, M. & Tanyeli, U. (2011). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Şeker, A. (2011). “Yaşar Kemal’in Romanlarında Doğa Betimlemelerinin Önemi”, http://www.sosyalhizmetuzmani.org/yasarkemalroman1.htm (Erişim tarihi: 21.03.2018).
- Yaşar Kemal (2002). Karıncanın Su İçtiği, Adam Yayınları, İstanbul.
- Türkçe Sözlük, (2011), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
