MERKEZ BANKASI ANALİTİK BİLANÇOSU KAPSAMINDA PARA POLİTİKALARININ ÖDEMELER DENGESİ VE DIŞ BORÇLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ (2007-2012)
Author :
Abstract
Çağdaş ekonomilerde ekonomi politikalarının uygulanmasında ve amaçlanan hedeflere ulaşılmasında 1960’lı yıllardan sonra para arzı miktarı yoğun olarak kullanılmaya başlanmıştır. Parasalcı teori uygulamalarının kullanımı yaygınlaştıkça merkez bankalarının para arzına müdahale şekli direkt olarak kendi bilançolarını ve finansal kuruluşların bilançolarını anında etkileyen para politikası uygulamalarından dolaylı para politikası uygulamalarına yönelmiştir. Bu çalışmada 2007-2012 yılları arasında Türkiye’de uygulanan para politikalarının ödemeler dengesi ve dış borçlar üzerindeki etkileri ve bu etkilerin anlamlılık düzeyleri TCMB Analitik Bilançosu kapsamında tespit edilmeye çalışılmış; Hazine Müsteşarlığı ve TCMB ilişkileri kapsamında dış borçların muhasebeleştirilmesine yer verilmiştir. Hükümet ve kanunlarla belirlenen kamu kuruluşları adına Maliye bakanlığı bünyesinde mali ajan olarak faaliyet gösteren Hazine Müsteşarlığı'nın dış borçlanmaya ilişkin muhasebe kayıtları 5018 sayılı "Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu"na dayanılarak çıkartılan ve 2006 yılında yürürlüğe giren "Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği"ne göre örneklendirilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde paraya ilişkin temel kavramlara ve ilişkilere yer verilmiş; ikinci bölümde para politikaları, para politikalarının amaçları ve araçları; üçüncü bölümde ise ödemeler dengesi, dış borçlar ve dış borçların Maliye Bakanlığı'nca muhasebeleştirilmesi konuları ele alınmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde veri dönemde uygulanan para politikalarının ödemeler dengesi ve dış borçlar üzerindeki etkileri TCMB veri tabanlarından elde edilen üçer aylık ödemeler dengesi ve dış borçlanma verileri kullanılarak analiz edilmiştir. Analizlerde dolaşımdaki para, rezerv para, para tabanı, merkez bankası parası, M1 ve M2 parasal büyüklükleri bağımsız değişkenler olarak alınmış ve her biri SPSS paket programı kullanılarak doğrusal regresyona tabi tutulmuş, bağımlı değişkenler üzerindeki etkileri analiz edilmiştir.
Keywords
Abstract
In this study, effects of monetary policies carried out between 2007 and 2012 on balance of payments and foreign debts and the significance levels of these effects are tested within the scope of Central Bank Analytical Balance Sheet; and accounting entries relating to the foreign debts are illustrated within the scope of relations between Central Bank of The Republic of Turkey (CBRT) and The Treasury. Accounting entries, made by Treasury department that acts as a financial agent on behalf of the government and other institutions indicated by law, are illustrated with respect to the “General Administration Accounting Regulations” which is amended within the context of “Public Finance Administration and Control Act, Law no:5018” and came into effect in 2006. Basic concepts and relationships corresponding to money are mentioned in the first part; monetary policies, goals and instruments of monetary policies are mentioned in the second part; foreign debts and accounting entries of foreign debts by Ministry of Finance are mentioned and book entries are illustrated in third part. In the fourth part of the study effects of monetary policies on balance of payments and foreign debts are analyzed by means of quarterly data gathered from CBRT databases. Money in circulation, reserve money, monetary base, central bank money, M1 and M2 monetary indicators are set as independent variables and subjected to linear regression; and their effects on the dependent variables are analyzed.
Keywords
- Akbostancı, E. (2012). Ödemeler Dengesi Tanımı, Türkiye’deki ve Dünyadaki Tarihsel Gelişmelere Bakış,
- Akbostancı, E. (2012). Ödemeler Dengesi Tanımı, Türkiye’deki ve Dünyadaki Tarihsel Gelişmelere Bakış, http://kamag.etu.edu.tr (PPT) e.t: 20.03.2013.
- Alkan, U. (2007). Ödemeler Bilançosu Dengesi ve Türkiye'de Bankacılık Sektörünün Ödemeler DengesineKatkısının Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, İstanbul.Atılgan, Ö. (2011). Türkiye'de Uygulanan Döviz Kuru Politikaları ve Reel Döviz Kurunun Dış TicaretDengesine Etkisi (1992-2010), Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Bade, R. & Parkin, M. (2004). Foundations of Macroeconomics (2nd Edition). U.S.A: Pearson- Addison Wesley Education İnc.
- Börke Tunalı, Ç. (2007). Türkiye Ödemeler Dengesinin Yapısal ve Parasal Sorunları, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Brown, W.B. & Hogendorn, J.S. (1994). International Economics: Theory And Context (1st Edition). Massachusetts: Addison- Wesley Publishing Company.
- Çekim, E. (2009). Türkiye'de Cari Açık Sorunu, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Çelik, A. V. v.d., (2006). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Bilançosu Açıklamalar, Rasyolar ve Para Politikası Yansımaları, Ankara: TCMB Yayınları.
- Dileyici, D. (2001). Parasal İstikrar Amacını Sağlamada Para Politikalarının Kullanımı. Kamu Tercihi ve Anayasal İktisat Dergisi (2), 26.
- Esen, Ö.M. (2007). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Kamuyu Aydınlatabilirliği, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- www.biraz.tk/bankacilik/para-politikasinin-amaclari, 2012 Para Politikaları ve Ödemeler Bilançosu Üzerine Etkileri
- Hubbard, R. G. (2000). Money, The Financial System and The Economy (3rd Edition). Addison Wesley.
- İskenderoğlu, L. (1993). Para Politikası Açısından T.C. Merkez Bankası Bilançosu, Merkez Bankası Bilançolarının İrdelenmesi, İstanbul: İstanbul Mülkiyeliler Vakfı.
- Kademli, S. (2007). Para Politikalarının Reel Ekonomiye Etkisinde Aktarım Mekanizmalarının İşleyişi ve Türkiye için Test Edilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Merin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
- Karluk, R. (2009). Uluslararası Ekonomi: Teori Ve Politika (9. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Kopuz, B. (2010). Ödemeler Bilançosu Kalemlerinin Muhasebeleştirilme Esasları, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Meade, J.E. (1951). The Theory Of International Economic Policy Volume One The Balance Of Payments, (1st Edition). UK: Oxford University Press.
- Mishkin, F.S. (2004). The Economics of Money, Banking and Financial Markets, (7th Edition). Pearson Addison Wesley.
- Ordu, M. (2008). Ödemeler Bilançosundaki Dengesizliklerin Ekonomik Gelişme Üzerine Olan Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- Önder, T. (2005). Para Politikası: Araçları, Amaçları ve Türkiye Uygulaması, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ankara.
- Seyidoğlu, H. (2003). Uluslararası İktisat Teori, Politika ve Uygulama, (Geliştirilmiş 15.Baskı). İstanbul: Güzem Can Yayınları
- Seyidoğlu, H. (2003b). Uluslararası İktisat Teori, Politika ve Uygulama, (15. Baskı). İstanbul: Güzem Can Yayınları No: 20.
- TCMB, (2008). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yıllık Rapor, Ankara, http://www.tcmb.gov.tr, e.t: 26:/03/2013.
- TCMB, (2009). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yıllık Rapor, Ankara, http://www.tcmb.gov.tr, e.t: 27:/03/2013.
- TCMB, (2010). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yıllık Rapor, Ankara, http://www.tcmb.gov.tr, e.t: 27:/03/2013
- TCMB, (2012a). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 2013 Yılı Para ve Kur Politikası, Ankara.
- TCMB, (2012b). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yıllık Rapor, Ankara, http://www.tcmb.gov.tr, e.t:Tuğral, B. (2007). Türkiye Ekonomisinde Ödemeler Dengesi Açıklarının Kaynakları ve Ödemeler Dengesi Politikaları, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
- Urgancı, H. (1982). Para ve Banka, Adana: Önder Matbaası.
