Author :
Abstract
Söz varlığı bir dilin en aktif, en çok değişime uğrayan ve gelişen alanıdır. Bir dile ait söz varlığı ve sözcükler araştırılırken de ilk başvurulan kaynak sözlük olmaktadır. Bir toplumun somut malzemelerini içeren sözlükler bir dilin tüm söz varlığını ortaya koyan metinlerdir. Maddi, manevi, kültürel ve toplumsal değerlerin nesilden nesile aktarılması yine sözlüklerle mümkün olabilmektedir. Sözlük bilimi ise bir ya da birden fazla dilin söz varlığını belli bir düzen içinde ortaya koyan ve o dilin sözlüklerini inceleyen dilbiliminin bir dalıdır. Çalışmamızda Rusçanın leksikografisinin üç ana konu etrafında incelenmesi planlanmaktadır: kavramsal çerçeve (sözlük ve leksikografi kavramları), Rusçanın leksikografisi ve Rusçadaki sözlükler bibliyografyası. Makalede özellikle Rus leksikografisi ve Rusça sözlükler üzerinde durulmuştur. Rus leksikografisinin konusu oldukça kapsamlı ve önemlidir. Çalışmamızda Rus dilindeki leksikografi ile ilgili genel ve öz bilgi vermek amacımızdır. Sovyet dilbilimcisi L.V. Şçerba’nın (1880-1944) “Opıt obşçey teorii leksikografii (???? ????? ?????? ?????????????- Genel Sözlükçülük Teorisi Üzerine Deneme)” adlı ilk teori çalışmasından günümüze kadar yapılan Rusçadaki leksikografi çalışmaları ile ilgili genel bilgiler verildikten sonra belli başlı yayınlanan bazı Rusça sözlükler bibliyografyaları ile birlikte verilmiştir. Bu yüzden bu çalışma Rusçanın sözlüklerine ait bir bibliografya denemesidir. Bibliyografyada yer verilen sözlükler yayın yıllarına (günümüzden geçmişe doğru) göre sıralanmıştır. Rus dilinin sözlükleri incelendiğinde birçok sözlük türünün olduğunu görmekteyiz: açıklamalı sözlükler, eş anlamlılar sözlükleri, zıt anlamlılar sözlükleri, etimoloji (köken bilimi) sözlükleri, diyalektoloji (lehçe bilimi) sözlükleri, tarihsel sözlükler, deyim ve atasözü sözlükleri, yazar ve eser sözlükleri vb. Rusça sözlüklerde bir sözcüğün anlamının verilmesinin yanında bazı bilgiler de yer almaktadır: Sözcüğün cinsi (erkek, dişi, orta cins), sözcüğün türü (ad, fiil, sıfat, zarf, zamir vb.), fiillerin kişi zamirlerine göre çekimleri, bitmişlik ve bitmemişlik durumları, ismin hangi haliyle kullanıldığı, tekil-çoğul durumları, herhangi bir eserde geçen örnek cümleyle sözcüğün kullanımı, eski sözcük olup olmadığı, alıntıysa hangi dilden geçtiği gibi bir çok bilgi sözlüklerde belli bir düzen içinde verilmektedir.
Keywords
Abstract
Lexicology is the most active, changing and developing field of a language. When vocabulary and words are investigated in the language, the dictionaries are the first referenced sources. Dictionaries, which contain concrete materials of a language, include the full vocabulary of a language. The transfer of material, spiritual, cultural and social values from generation to generation is possible with the dictionaries. The dictionary is a branch of science that reveals one or more languages ??of the asset in a particular order and to examine the linguistic dictionaries of this language. In our study is planned to examine three main issues of Russian lexicography: conceptual framework (definitions of dictionary and lexicography), lexicography of Russian and bibliography of Russian dictionaries. This article deals with the Russian lexicography and the dictionaries of the Russian language. The topic of Russian lexicography is very comprehensive and important. We aim to provide general and accurate information about lexicography in Russian language. This study includes the Russian lexicography studies that Soviet linguist (1880-1944) L.V. Shcherba’s first theory work “Opıt obşçey teorii leksikografii (Attempt at a general lexicography of theory)”; and other some Russian dictionaries that has been written until today. This study is a bibliographic study about Russian dictionaries. The dictionaries are listed according to the publication year (from present to past) in the bibliography. When we look at the dictionaries of the Russian language, we see that there are many dictionary types: explanatory dictionaries, synonim dictionaries, antonym dictionaries, etymology dictionaries, dialect dictionaries, historical dictionaries, idioms and proverbs dictionaries, dictionaries of author and book dictionaries and so on. Besides giving the meaning of a word in the Russian dictionaries, are also included some informations: the word sex (male, female, middle grade), word type (name, verbs, adjectives, adverbs, pronouns, etc.), according to the verb of the personal pronouns, perfective and incompleteness status , which form the use of the name, singular-plural situations, the use of the example sentence word in any study, whether the old words, the quote is given in a much more certain order in the dictionary as it passes through which language.
Keywords
- Aksan, D. (1998). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim III, TDK Yayınları, Ankara.
- Aksan, D. (1998). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim III, TDK Yayınları, Ankara.
- Aydın M. (2014). Dilbilim El Kitabı: Temel Kavramlar ve Konular, Akademik Kitaplar Yayınları, İstanbul. Bayrav, S. (1998). Filolojinin Oluşumu, Multilingual Yayınları, İstanbul.
- Boz, E. (2006). Sözlük ve Sözlükçülük Sorunu,Türkçenin Çağdaş Sorunları, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Boz, E. (2011). Leksikografi Teriminin Tanımı Ve Türkçe Karşılığı Üzerine, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 4.
- Günay V. D. (2007). Sözcükbilime Giriş, Multilingual, İstanbul.
- Kocaman, A. (1998). “Dilbilim, Sözlük, Sözlükçülük”, Kebikeç, Sayı 6: 111-113.
- Koзырев В.А.,Черняк В.Д. (2004). Русская лексикография: пособие для вузов, Москва.
- Minsafina, A. (2015). “Rus Sözlükçülüğü ve Tarihi Ve Çağdaş Türk Lehçelerinde Rusça-Türkçe Sözlükler” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Toklu, O. (2013). Dilbilime Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Türkçe Sözlük, (2005). TDK Yayınları, Ankara.
- Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yayınları, İstanbul.Аникина, А.Б. (1979). Современный русский язык 1, (Ред.Д.Э.Розенталя), Высшая школа, Москва.Ахманова, О.С. (1966). Словарь лингвистических терминов, Советская энциклопедия, Москва.
- Валгина, Н.С.; Розенталь, Д.Э., Фомина, М.И. (2003). Современный русский язык, Логос, Москва. Введенская, Л.А. (2007). Русская лексикография, ИКЦ МарТ, Москва, н/ Д МарТ, Ростов.
- Головня, А.И. (2007). Современный русский язык. Лексика. Фразеология: Лексикография: учебное пособие для иностранных студентов-филологов, БГУ.– Мн.
- Горская С.А. (2009). Лексика. Фразеология. Лексикография. ГрГУ, Гродно.
- Дубичинский, В.В. (2008). Лексикография русского языка, Наука: Флинтa, Москвa.
- Матвеева, Т.В. (2003). Учебный словарь русский язык, культура речи, стилистика, риторика, Москва. Русский язык: энциклопедия (2003) ( под ред. Ю.Н. Караулова), Москва.
- Стариченок, В.Д.; Н.И. Астафьева, И.Б., Никифорова (1999). Современный русский язык фонетика.Орфоэпия. Графика. Орфография. Лексикология. Фразеология. Словообразование. Морфология., Выш. Шк, Мн.
- Токарев, Г.В. (2000). Современный русский литературный язык. Лексикология, ТГПУ им Л.Н.Толстого, Тула.
- Фомина, М.И. (2001). Современный русский язык. Лексикология. Высшая школа, Москва.
- Шестакова, Л.Л. (2011). Русская авторская лексикография: Теория, история, современность. Язык славянских культур, Москва.
