GELENEKSEL ÖRME MOTİFLERİNİN KOLEKSİYON YARATIM UNSURU OLARAK KULLANILMASI: KAYSERİ ÇORAP ÖRÜCÜLÜĞÜ ÖRNEĞİ
Author :
Abstract
Üzerinde yaşadığımız toprakların sahip olduğu binlerce yıllık tarihsel ve kültürel miras günümüzde tasarım alanında değerlendirilmesi gereken önemli bir olgudur. Bir milletin diğer milletlerle arasındaki farkını belirlemeye yarayan maddî ve manevî değerlerin tasarım yönetiminde ürüne kimlik kazandırma ve rekabet gücünü artırmaya etkisi büyüktür. Tasarımın bir boyutu olan sosyokültürel unsurlara ait cevapların bulunması açısından, geleneksel alışkanlıkların, kabullerin ve objelerin incelenmesi, toplumsal verinin tasarıma aktarılması sırasında etnografik metotlardan yararlanılması gerekmektedir. Genel anlamıyla, etnografik araştırmalar bir toplumu veya toplumun bir yönünü, kültürünü veya bir grubu derinlemesine araştırmak isteyen antropologlar tarafından yirminci yüzyılın başlarında kullanılmıştır. Bir ulusun kültürel varlığının en canlı ve anlamlı belgeleri olarak kabul edilen el sanatları zengin konu üslup ve tekniğiyle önem taşmaktadır. El örücülüğü ise geleneksel Türk el sanatları arasında varlığını bugüne kadar sürdürmüş geleneksel bir üretim şeklidir. Bu araştırma Kayseri ili çorap örücülüğü örneği üzerinden geleneksel örme motiflerinin koleksiyon esin kaynağı olarak kullanılmasını konu alan nitel bir araştırma olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın temel hedeflerinden bir tanesi günümüze kadar taşınmış olan örücülük geleneğinin kayıt altına alınmış örneklerinin sonraki nesillere çağdaş bir tekstil koleksiyonu ile aktarımının sağlanması ve bu konuda yapılan araştırmalara bir yenisinin eklenmesidir. Bu araştırmanın alt hedefleri ise, tekstil tasarımının bilimsel metodolojisi olan bir disiplin olarak ele alınmasına ve yaratıcılık, özgünlük gerektiren tekstil tasarım sürecinde etnografik araştırmaların tasarım araştırma tekniği olarak kullanılmasına katkıda bulunmak ve araştırma bulgularının tasarım verisi olarak kullanılmasıyla bir koleksiyon ortaya konması olarak belirlenmiştir. Bu amaçlara ulaşmak için Kayseri iline bağlı 5 köyde rastlanan 101 çorap ve patik kayıt altına alınmıştır. Araştırma verisi literatür tarama, görsel analiz, katılımsız ve mekanik gözlem ve yarı yapılandırılmış görüşme teknikleri yoluyla toplanarak analiz edilmiş ve modern bir örme koleksiyon tasarımı için esin kaynağı olarak kullanılmıştır.
Keywords
Abstract
Thousands of years of historical and cultural legacy of the land we live on, is the most important phenomenon that has to be evaluated in design field. The tangible and intangible values necessary to distinguish one nation from another have an impact to enable a product gain identity and help to increase its competence. In order to find the answers for the sociocultural elements in design, ethnographic methods have to be employed during studying traditional habits, norms or artifacts and transferring the social data into design. Ethnographic research in general has been used in twentieth century for the first time to deeply investigate a society or a group. Handicrafts, accepted as the most vivid and meaningful documents of a nation’s cultural being have great importance with a wide range and variety of artifacts and techniques. Hand knitting is a traditional way of production among handicrafts which has been preserved till today. For this reason, this research is designed as a qualitative research on the use of traditional knit motifs as a source of collection inspiration over the Kayseri province hand-knit socks and booties. One of the main objectives of the research is to transfer the recorded samples of knitting tradition, which has been carried up to daylight, with a contemporary textile collection to the next generations, and to add a research to this research. The sub-objectives of this research were determined to be considered as a discipline which is the scientific methodology of textile design and contributing to the use of ethnographic researches as design research technique in the process of textile design which requires creativity and originality and to use the findings of this research as design data for a modern creation. In order to achieve these goals, a field research has been carried out in 5 villages of Kayseri province and 101 socks and booties have been recorded. The research data was collected through literature review, visual analysis, unattended and mechanical observation and semi-structured interview techniques and used as a source of inspiration for modern textile design.
Keywords
- Agafonoff, N. (2006). Adapting Ethnographic Research Methods to Ad hoc Commercial Market
- Agafonoff, N. (2006). Adapting Ethnographic Research Methods to Ad hoc Commercial Market Research". Qualitative Market Research: An International Journal, 9(2), ss:115-125.
- Aker Alpaslan, S. (2003). Tasarım Mesleki Resim. İstanbul: Ya-Pa Yayın Pazarlama San. ve Tic. A.Ş.
- Akpınarlı, F. (1997). Geleneksel El Örgüsü Çoraplardan Çağdaş Yaklaşımlar. Türkiye’de El SanatlarıGeleneği ve Çağdaş Sanatlar İçindeki Yeri Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları: 1861 HAGEM Yayınları: 237 Seminer-Kongre Bildirileri Dizisi: 51. s.157-162.
- Akpınarlı, F. ve Özkahveci, G. (2006, 3-5 Kasım). Samsun İli El Örücülüğünün Teknik, Motif ve Kompozisyon Özellikleri. Karadeniz Bölgesi 1. El Sanatları Sempozyumu, Ordu. s. 125-128.
- Akpınarlı, H. F. ve Ortaç, H. S. (2006, 10-12 Mayıs). Oyalarda Motif ve Kompozisyon Özellikleri. Denizli 1.El Sanatları Kongresi (Uluslararası Katılımlı), Pamukkale Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi KINIKLI / DENİZLİ. s. 233-242.
- Akpınarlı, H. F. ve Ortaç, H. S. (2008, 27-30 Ekim). Sivas El Örgüsü Çorapların Motif ve Kompozisyon Özellikleri. Cumhuriyet Döneminde Sivas Sempozyumu Bildirileri, s. 639-654.
- Arıkan, R. (2007). Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama. 6. Basım. Ankara: Baran Ofset. Bălan, S. (2011). Ethngraphic Method in Anthropological Research. Cogito, 3(4).
- Balkanal, Z. (2016). Ankara İlı Polatlı Yöresı El Örgüsü Çoraplar. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 9 (17), 149-166.
- Bayazıt, N. (2004). Tasarımı Keşfetme: Tasarım Araştırmalarının Kırk Yılı. İtü Dergisi/a, 3(1), ss:3-15.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara : Pegem Akademi, 4. Baskı, s.17.
- Cevizci, A. (2002). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Çetintaş, V. (2008, 24-26 Nisan). Geleneksel Sanatlarımızı Yaşatılması Gerekliliği Üzerine. Gazi ÜniversitesiI. Ulusal El Sanatları Sempozyum Bildirileri, Ankara: Gazi Üniversitesi Türk El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları-1, s.65-68.
- Ekinci, Ö. (2008). Tekstilde Tasarım Üretimi ve Tasarımcı Profili. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Ekiz, D. (2003). Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metodlarına Giriş. Ankara.
- Er, B. ve Sarıkaya Hünerel, Z. (2012). Bir İletişim Aracı Olarak El Sanatları. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 169-177.
- Erim, G. (2011). Temel Tasarım Dersinde Öğrencilerin Estetik Duyarlılıklarını ve Yaratıcılıklarını Geliştirme Üzerine Örnek Çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 487-501.
- Goulding, C. (2005). Grounded Theory, Ethnography and Phenomenology: A Comparative Analysis of Three Qualitative Strategies for Marketing Research. European Journal of Marketing, 39(3/4), ss:294-308.
- Gürcüm, B. H. (2006). “Türk Tekstili’nin öz kültüre dayalı desen ve koleksiyon ihtiyacı: Evliya Çelebi örneği.”Makedonya XVI. Uluslararası Türk Kültürü Sempozyumu, 7-11 May. 2011, Üsküp, Makedonya. Ankara: Halk Kültürü Araştırmaları Kurumu, 2011. 125-135.
- Harvey, L. J. ve Myers, M. D. (1995). Scholarship and Practice: The Contribution of Ethnographic Research Methods to Bridging the Gap. Information Technology & People, 8(3), ss:13-27.
- Mülayim, S.(2005). Geleneksel Sanatın Kuramsal Desteği. 8. El Sanatları Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, s.300-303.
- Onuk, T. ve Akpınarlı, F. (2003, 18-20 Eylül). Kastamonu Örücülük Sanatında Teknik Motif ve Kullanım Özellikleri. İkinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, Ankara. 2005. s.519-526.
- Ortaç, H. S. (2008, 24-26 Nisan). Ankara İli El Örgüsü Çoraplar ve Patikler. Gazi Üniversitesi I. Ulusal ElSanatları Sempozyum Bildirileri, Ankara: Gazi Üniversitesi Türk El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları-1. s.347-352.
- Özbel, K. (1980). El Sanatları I Anadolu Çorapları. Kılavuz Kitaplar: IX, C.H.P. Halkevleri Bürosu.
- Özkahveci, G. (2001). Kastamonu İli Merkez El Örgüsü Patik Motiflerinin Giysi Tasarımlarına Uygulanması. Sanatta Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Sarıoğlu, H. (1992, 18-20 Kasım). El Sanatlarında Tasarım Eğitiminin Önemi. Kamu ve Özel KuruluşlarlaOrta Öğretimde, Üniversitelerde El Sanatlarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri, İzmir, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara – 1994. s. 391-396.
- Segelström, F., Raijmakers, B. ve Holmlid, S. (2009). Thinking and Doing Ethnography in Service Design.Accepted to Special Session on Rigor in Service Design Research at IASDR 2009, Rigor and Relevance in Design, Seoul.
- Seylan, A. (2005). Temel Tasarım. M-Kitap, Dağdelen Basın Yayın Ltd. Şti., Samsun, Baran Ofset, Ankara. Tepecik, A. (2002). Grafik Sanatlar Tarih- Tasarım- Teknoloji. Ankara: Detay ve Sistem Ofset.
- Uraz, T. U. (1999). Mimarlık Bilgisi “Eskizler” ve Düşündürdükleri. Mimarlık Dergisi, 37(5), ss:11-13. Yamamoto, Y. (2011). Ligaya Salazar, ed. V&A Publishing, London
- Yazar, L. S. (2011). Bursa İli Dağ Yöresinde Sorgun, Kocakovacık, Gedikören, Çeki Köyleri Çorap Örücülüğüve Bunların Günümüz Tasarımlarına Uygulanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- URL1-http://www.turkcebilgi.com/soru_cevap_13839_milli-kultur-nedir.html, Erişim tarihi: 5Mayıs 2011
- URL2-Heilbrunn Timeline of Art History | The Metropolitan Museum of Art, http://www.metmuseum.org/toah/hd/jafa/hd_jafa.htm, Erişim tarihi: 5Mayıs 2011
- İnceleme Tarihi: 21. 11. 2016
- Yapım Yılı 2000
- İnceleme Tarihi: 28. 11. 2016
- Yapım Yılı 2007Cinsi Patik
