Author:
Abstract
Duygu ve zihin felsefesinin üzerinde önemle durduğu epistemik duygular meselesi, bilgi-nin öznesi olarak insanın, bilgiye giden yolda hangi duygusal motivasyonlarla hareket ettiği ve bu duyguların üstbilişsel süreçlerle nasıl bir ilişki içerisinde olduğu sorunsalından hareketle tartışılmaktadır. Söz konusu bu tartışmalar özellikle son elli yılda Texas Üniversitesi felsefe bölümünün duygu felsefesi uzmanlarınca yoğun bir şekilde sürdürülmektedir. Duygu teoris-yenleri ve epistemologlar, epistemik duygulara ve psikolojideki üstbiliş araştırmalarından yararlanmak suretiyle epistemik – ya da noetik ya da metabilişsel – duygulara teorilerinde giderek daha fazla yer açmaktadırlar. Bu çalışmalar neticesinde insanın bilme süreçlerine etki eden belli başlı epistemik duygular şöyle sıralanmaktadır; hayret, merak, hayranlık, entelek-tüel cesaret, şaşırma, ilgi, kesinlik duygusu, şüphe duygusu, bilinmeyenin korkusu, misoloji, doğrulama sevinci, bilme duygusu vb. İslam düşüncesi bağlamında epistemik duyguların neler olduğuna dair müstakil bir çalışma henüz yapılmamıştır. Bu makale, erken dönem İslâm düşüncesinin epistemik duygular dizgesinin neler olduğu-nu tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda Kur’ân’da ve klasik İslâm düşüncesi kaynak-larında epistemik duygulardan bahsedilip bahsedilmediği ve bunların sistematik bir yapı arz edip etmediği üzerinde durulacaktır.
Keywords
Abstract
The issue of epistemic emotions, on which the philosophy of emotion and mind focuses, is discussed on the basis of which emotional motivations faith as the subject of knowledge act on the way to knowledge and how these emotions are related to metacognitive processes. These discussions, especially in the last fifty years, have been intensely pursued by the philo-sophy of emotion specialists of the philosophy department of the University of Texas. Emo-tion theorists and epistemologists are increasingly making space for epistemic – or noetic or metacognitive – emotions in their theories by drawing on epistemic emotions and metacogniti-ve research in psychology. As a result of these studies, the main epistemic emotions that affect the cognition processes of people are listed as follows; wonder, curiosity, admiration, intellec-tual courage, surprise, interest, sense of certainty, sense of doubt, fear of the unknown, mi-sology, joy of confirmation, sense of knowing, etc. An independent study on what epistemic feelings are in the context of Islamic thought has not yet been done. This article aims to determine what the epistemic emotion system of early Islamic tho-ught is. In this context, it will be emphasized whether epistemic emotions are mentioned in the Qur'an and classical sources of Islamic thought and whether they have a systematic structure.