Author:
Abstract
İran ve Suudi Arabistan başta olmak üzere Basra Körfezine kıyıdaş ülkeler petrol ve doğal gaz rezervleri bakımından dünyanın en zengin ülkeleri arasındadır. Bu enerji kaynaklarına sahip olan bölge ülkelerinin ekonomik ve sosyal yapılarını enerji gelirleri şekillendirmektedir. Yine bu ülkelerin ekonomik, siyasi ve askeri çıkarları büyük oranda örtüşmektedir. Ancak bu ülkelerin beşeri kaynakları, doğal zenginlikleri ve jeopolitik konumları işbirliğini teşvik eden unsurlar olsa da İlişkiler genel anlamda gergin geçmektedir. Bu bağlamda İran ve Suudi Arabistan ilişkilerinin genel olarak, bölgesel ve küresel güç dengesiyle iç politika faktörlerinin etkileşimi çerçevesinde de belirlenmektedir. Etnik ve mezhepsel kimlikler ise hem iç politika hem de dış politika faktörlerinden biridir. Ekonomik sebepler, bölge ülkeleri üzerinden rekabet ve küresel güçlerle olan ilişkiler ise iki ülke ilişkilerini etkileyen önemli faktörlerdendir. İran-Suudi Arabistan ilişkilerinde en önemli dış faktörler olarak küresel güçlerin etkisi azaldığında iş birliği ortamı, dış faktörlerin etkisi arttığında ise çatışma ortamı ön plana çıkmaktadır. Bu ise ikili ilişkileri belirleyen diğer faktörleri derinden etkilemektedir. Bu araştırmada Ortadoğu’da İran-Suudi Arabistan ilişkilerinin gelişimi incelenmiştir. İki ülke ilişkilerindeki rekabete yol açan mezhepsel gerilimden sonra ekonomik sebepler ise petrol çerçevesinde incelenmiştir. Bir diğer başlıkta ABD ve Rusya’nın bölgedeki çıkar çatışmalarının İran ve Suudi Arabistan rekabetine etkileri araştırılmıştır. Son başlıkta Basra Körfezi ülkelerini üzerinden güç ve prestij mücadelesi incelenmiştir. Araştırmanın temel kaynakları akademik çalışmalardan oluşmuştur. Bununla birlikte yerel ve bölgesel birçok farklı kaynaktan yararlanılmıştır.
Keywords
Abstract
Iran and Saudi Arabia are among the richest countries in the world in terms of oil and natural gas reserves. The economic and social structures of the countries in the region that have these energy resources are shaped by energy revenues. Relations between Iran and Saudi Arabia are generally determined within the framework of the interaction of regional and global power balance and domestic policy factors. Economic reasons, competition through regional countries and relations with global powers are important factors affecting the relations between the two countries. As the most important external factors in Iran-Saudi Arabia relations, when the influence of global powers decreases, the environment of cooperation comes to the forefront, and when the influence of external factors increases, the conflict environment emerges. This deeply affects other factors that determine bilateral relations. In this study, the development of Iran-Saudi Arabia relations in the Middle East has been examined. After the sectarian tension that led to the competition in the relations between the two countries, economic reasons were examined within the framework of oil. In another chapter, the effects of the conflicts of interest of the USA and Russia in the region on the competition of Iran and Saudi Arabia were investigated. In the last chapter, the struggle for power and prestige through the Persian Gulf countries is examined. The main sources of the research were academic studies. However, many different local and regional sources have been utilized.