Author :
Abstract
Demokrasi kavramının zaman içerisinde, toplumdan topluma farklılaştığını, dinamik bir biçimde içerik değiştirdiğini söylemek mümkündür. Dünden bugüne şartlar ne kadar değişirse değişsin, insanlık ve toplumlar ne kadar gelişirse gelişsin, ülkelerin siyasal sistemlerinin ve anlayışlarının demokratik olup olmadığının en önemli kıstası seçim uygulamaları ve seçim sistemleridir. Türk demokrasi tarihinin benzer bir süreç takip ettiği ve gittikçe olgunlaştığı gerçeğinin de altını çizmek gerekir. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk modernleşmesi çeşitli evrelerden geçmiştir. Sened-i İttifak, Tanzimat, I. ve II. Meşrutiyet deneyimleri Türk demokrasisinin en önemli evreleri olarak kabul edilmektedir. Bu deneyimlerin bir neticesi olarak anayasalı sisteme geçiş beraberinde de seçimleri getirmiştir. Zaman zaman halkın yönetime katılımı hususunda çeşitli tartışmalar yaşansa da bu süreç günümüze kadar eksiklerini tamamlayarak ciddi mesafeler katetmiştir. 1908-1923 yılları arasında gerçekleştirilen seçimlerde birçok farklı fikirde siyasi partinin yarışa katılması da demokrasinin ve demokrasi bilincinin halk zihninde iyice oturmasını sağladığı ve kurumsallaştığı söylenebilir. Bu süreçte siyasi partiler kadar çeşitli dernekler, basım-yayım organlarının da taraf veya karşıt olması seçimlerin büyük bir olgunluk içerisinde yapılmasını sağlar.
Keywords
Abstract
It could be said that the concept of democracy has changed over time, has differentiated from society to society, and has changed its content dynamically. No matter how much the circumstances have changed from past to today and no matter how much humanity and societies have developed, the most important criterion of whether the political systems and their conceptions are democratic or not, is the election practices and electrol systems of countries. It is also to be emphasized that the history of Turkish democracy has followed a similar process and has matured over time. Turkish modernization from the Ottoman Empire to the Republic of Turkey has gone through various phases. The Sened-i İttifak (the charter of alliance between the Sultan and nobles), the eras of Tanzimat (reform), I. and II. Meşrutiyet (constitutionalism) are regarded as the most important stages of Turkish democracy. After these experiments with the democracy, the transition to the constitutional system brought about the elections. Even though there have been some discussions about the participation of the people to the administration occasionally, this process has covered a lot of ground by overcoming the deficiencies until today. It could be said that the participation of the political parties with several different opinions, in the elections held between 1908 and 1923 demonstrates that democracy and the consciousness of democracy have been really imprinted on people’s mind and these political parties have been institutionalized in democracy. Within this period, the fact of that various associations, printing-publishing organs as well as political parties support or dissent any political party ensure that elections could be held in a great maturity.
Keywords
- Akşin, S. (1994). Seriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, İmge Kitabevi, Ankara.
- Akşin, S. (2010). İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele-I: Mutlakıyete Dönüş, İş Bankası KültürYayınları, İstanbul.Akşin, S. (2010). İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele-II: Son Meşrutiyet, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- Alkan, A. T. (1992). İkinci Meşrutiyet Devrinde Ordu ve Siyaset, Cedit Neşriyat, Ankara. Baykal, B. S. (1989). Heyet-i Temsiliye Kararları, TTK Yayınları, Ankara.
- Birinci, A. (1990). Hürriyet ve İtilaf Fırkası: II.Meşrutiyet Devrinde İttihat ve Terakki’ye Karşı Çıkanlar, Dergah Yayınları, İstanbul.
- Carter,V.F. (1994). Osmanlı Devleti’nde Bürokratik Reform, Çev.Latif Boyacı-İzzet Akyol, İz yayınları, Çavdar, T. (1991).; İttihat ve Terakki, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Demirel, A. (2010). İlk Meclisin Vekilleri-Milli Mücadele Döneminde Seçimler, İletişim Yayınları, İstanbul. Duru, K. N. (1957). İttihat ve Terakki Hatıralarım, Sucuoğlu Matbaası, İstanbul.
- Gelmez, A. (1995). Türk Siyasi Hayatında 1912 Meclis-i Mebusan Seçimleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
- Gülmez, N. (2010). Kurtuluş Savaşında Anadolu’da Yeni Gün, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
- Güneş, İ(1997). Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı (1920-1923), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Güneş, İ. (1997). Türk Parlamento Tarihi I, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara.
- Hallı, R. (1970). Balkan Harbi, C.I, Genelkurmay Basımevi, Ankara.
- Hürkan, S. (2010). Halk Fırkası’ndan CHP’ye, Sinemis Yayınları, Ankara. 113 Hakkı Uyar, “Tek Parti Döneminde…”, s.24.
- 114 Serhat Hürkan, Halk Fırkası’ndan CHP’ye, Sinemis Yayınları, Ankara, 2010, s.5.
- 115 http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d02/c001/tbmm02001003.pdf s.36-43
- 116 http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d02/c001/tbmm02001003.pdf s.264-291.
- Kaan, O. (2008). II.Meşrutiyet Döneminde Muhalefet: Ahrar Fırkası, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul
- Karal, E. Z (2011).; Osmanlı Tarihi IX, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
- Kinross, L. (1984). Atatürk: Bir Milletin Yeniden Doğuşu, Çev. Necdet Sander, Sander Yayınları, İstanbul.
- Kolcu, A. İ. (2017). Serbest Şiirin İlk Kuramcısı Nureddin Ferruh Alkend (Hayatı, Sanatı, Eserleri), Salkımsöğüt Yayınları, Erzurum.
- Kuran, A. B. (1959). Osmanlı İmparatorluğunda İnkılâp Hareketleri ve Milli Mücadele, Çelçüt Matbaası, Okandan, R. G. (1971). Amme Hukukumuzun Ana Hatları, Fakülteler Matbaası, İstanbul.
- Sarıkoca E. (2010). Türkiye’de Seçim Sistemleri ve Demokrasi, Fenomen Yayıncılık, Erzurum. Tanör, B. (1998). Türkiye’de Kongre İktidarları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
- Tansel, S. (1991). Mondros’tan Mudanya’ya Kadar I, MEB Yayınları, İstanbul.
- Tekin, N. T. (1998). Türkiye’de Seçim Propagandaları 1908-1946, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
- Tokin, H(1965). Türk Tarihinde Siyasal Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişmesi (1839-1965), Elif Tunaya, T. Z. (1981). Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, Turhan Kitabevi, İstanbul.
- Tunaya, T. Z. (1984). Türkiye’de Siyasal Partiler I, İletişim Yayınevi, İstanbul.
- Tunaya, T. Z. (2003). Türkiye’de Siyasal Partiler II, İletişim Yayınevi, İstanbul.
- Tunaya, T.Z.(1998). Türkiye’de Siyasal Partiler: İkinci Meşrutiyet Dönemi, İletişim Yayınları, İstanbul. Tuncer, E. (2003). Osmanlı’dan Günümüze Seçimler (1877-2002), TESAV Yayınları, Ankara.
- Tunçay, M. (1992). T.C.’nde Tek-Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931), Cem Yayınevi, İstanbul.
- Turan, Ş. (1991). Türk Devrim Tarihi-İmparatorluğun Çöküşünden Ulusal Direnişe-1, Bilgi Yayınları,Türk, H. (2008). 10 Temmuz Meşrutiyet Bayramı Türk Aydınlarının II. Meşrutiyet’in İlanı Hakkında Duygu ve Düşünceleri, Salkımsöğüt Yayınları, Erzurum.
- Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I (2009)., Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
- Unat, Faik Reşit; İkinci Meşrutiyet’in İlanı ve 31 Mart Hadisesi, TTK Yayınları, Ankara, 1983 Yıldız, Z. (2013).; Politika Sözlüğü, İstanbul.
- Zurcher, E. J. (2000). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Çev.Y.Saner Gönen, İletişim Yayınları, İstanbul. Makaleler
- Akşin, S. (1982). “İttihat ve Terakki”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi V: 1422-1435.
- Alkan, M. Ö. (1999). “Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Seçimlerin Kısa Tarihi”, TÜSİAD Görüş Dergisi:48-61.
- Alkan, M. Ö. (2006). “Türkiye’de Seçim Sistemi Tercihinin Misyon Boyutu ve Demokratik Gelişime Etkileri”, Anayasa Yargısı Dergisi, , Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara: 133-165.
- Arıkan, Z. (1997). “1919 Seçimleri ve İzmir”, Selçuk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Ata Dergisi, Konya:105-127.
- Aslan, B.(2004). “Milli Mücadele Döneminde Halkı Aydınlatma ve Propaganda Faaliyetleri Yürüten Önemli Bir Komisyon: İrşad Encümeni”, Atatürk Üniversitesi Atatürk Dergisi, IV/2:125-148.
- Demiraslan, T; Bolat B. S. (2014). “1923 Seçimleri ve Basın”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,1(36): 140-165.
- Demirel, A. (1995). “1923 Seçimleri”, Tarih ve Toplum Dergisi, XXIV/144, İletişim Yayınları, İstanbul.Demirel, M. (1998). “İşgal Yıllarında Oltu”, Geçmişten Geleceğe Oltu ve Çevresi Sempozyumu (1-3 Temmuz 1998), Erzurum, 89-100.
- Karpat, K.; Zens H. R. W.( 2002). “I. Meşrutiyet Dönemi ve Abdülhamit’in Saltanatı (1876-1909)”, Türkler XII, Çev.Nasuh Uslu, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
- Kayalı, K. (1982). “Siyasal Partiler-Hürriyet ve İtilaf”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi V: 1436-1444.
- Koçak, C. (1982). “Meşrutiyet’te Heyet-i Ayan ve Heyet-i Mebusan”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi IV: 961-973.
- Sencer, M. (1984). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Tanzimat Sonrası Siyasal ve Yönetsel Gelişmeler”, Amme İdaresi Dergisi, XVII/3, Ankara: 46-71
- Soydan, A. (1997). “Türkiye’de Tek Parti Yönetimi ve Seçimler”, İktisat Dergisi, (374), Çınar Ofset, Ankara : 74-80.
- Tekin, N. T. (2002). “1908’de Seçim Propagandası”, Toplumsal Tarih, (104) Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul: 22-26.
- Tunaya, T. Z. “İkinci Meşrutiyetin Siyasal Hayatımızdaki Yeri”, Türk Parlamentoculuğunun İlk Yüzyılı, Siyasi İlimler Türk Derneği, Ajans Türk Gazetecilik ve Matbaacılık, Ankara, 1976
- Uyar, H. (1999). “Tek Parti Döneminde Seçimler”, Toplumsal Tarih, Tarih Vakfı Yayınları: 21-31.
