TÜRKİYE’DE EĞİTİM VE SAĞLIK İLE İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİLERİNİN NEDENSELLİK TESTLERİ İLE ANALİZLERİ; SOSYAL, EKONOMİK VE STRATEJİK PERSPEKTİF ANALİZLERİ
Author:
Abstract
Özellikle 21. yüzyılda gelişen bilgi teknolojisi ve kullanımı, ekonomik ve toplumsal dönüşümün katalizörü olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla beşeri sermayenin nitelikli hale dönüştürülmesi insanın iyi ve kaliteli bir şekilde yetiştirilmesi ile mümkün olacaktır. Bugün teknolojik yapı, emek (insan yetiştirme) faktörünün çok daha önemli olmasını sağlayacak şekilde dönüşmüş olması, emeğin üretim sürecindeki öneminin artmasından kaynaklanmaktadır. Bir toplumda emeğin yetiştirilmesinde ve donanımında eğitim ilk sırayı alırken, hayata karşı bağlılığını arttıran unsurların başında toplum sağlığını korumak, yaşam şartlarını geliştirmek ve iyi beslenmesini sağlatmak en önemli sosyal devlet ilkesi olmuştur. Bu çalışma, emeğin kaliteli ve nitelikli işgücü olarak yetiştirilmesinde rol oynayan eğitim ve sağlık alanındaki gelişmelerin iktisadi büyüme üzerinde yaptığı analizleri içermektedir. Türkiye’de 1960 ile 2009 dönemini kapsayan istatistiki veriler kullanılarak ekonometrik analizi yapılmıştır. Ekonometrik analizde iktisadi büyüme ile eğitim, sağlık ve hayatta kalma süresi gibi değişkenlerin kısa ve uzun dönemli bir nedensellik ilişkisi aranmıştır. Granger nedensellik testi ve Toda-Yamamoto (MWALD) nedensellik testleri kullanılmıştır. Birim kök testleri ve Zivot-Andrews kırılma testi yapılmıştır. Granger nedensellik testi ile kısa dönem nedensellik ilişkisi ele alınıp incelenirken, Toda-Yamamoto nedensellik testi ile uzun dönem nedensellik ilişkisi incelenmiştir. Her iki nedensellik testinde benzer sonuçlara ulaşılmıştır. Kısa ve uzun dönemde eğitim harcamaları ile iktisadi büyüme arasında çift yönlü pozitif bir nedensellik ilişkisi saptanmışken, okullaşma oranları ile iktisadi büyüme arasındaki ilişkileri incelediğimizde ise, ilkokullaşma oranından iktisadi büyümeye anlamlı bir nedensellik söz konusudur. Benzer biçimde yükseköğretim okullaşma oranından da iktisadi büyümeye anlamlı bir nedensellik söz konusu iken, lise düzeyinde okullaşma oranı ile büyüme arasında anlamlı bir nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir. Sağlık Bakanlığı Bütçesinden iktisadi büyümeye doğru bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Hayatta yaşam beklentisi ile iktisadi büyüme arasında bir nedensellik ilişkisi bulunamamıştır.
Keywords
Abstract
Especially in the 21st century, information technology and its use are considered as a catalyst for economic and social transformation. Therefore, the transformation of the human capital into qualified ones will be possible if the person is educated in good quality. Today, the technological structure has turned into a way to make the labor (human raising) factor much more important, stemming from the increased importance of labor in the production process. The most important social state principle was to protect the health of the community, improve living conditions and provide good nutrition at the top of the factors that increase the adherence to life while educating and educating the labor in a society. This study includes analysis of the developments in the field of education and health, which play a role in training labor as a qualified and qualified labor force, on economic growth. econometric analysis using statistical data covering the period 1960 to 2009 were made in Turkey. In econometric analysis, a short and long-term causality relationship between economic growth and variables such as education, health and survival was sought. Granger causality test and Toda-Yamamoto (MWALD) causality tests were used. Unit root tests and Zivot-Andrews fracture tests were performed. While the Granger causality test and the short-term causality relationship were examined and examined, the long-term causality relationship was examined by the Toda-Yamamoto causality test. Similar results were obtained in both causality tests. When we examine the relationship between schooling rates and economic growth, we find that there is a significant causal relationship between economic growth and primary schooling expenditures, while there is a positive positive causality relationship between educational expenditures and economic growth in the short and long term. Similarly, a meaningful causality between high school enrollment rate and economic growth has been determined, but no significant causality relationship between high school enrollment rate and growth has been found. A causality relationship has been identified from the Ministry of Health budget to economic growth. There is no causal relationship between life expectancy and economic growth.