Author:
Abstract
Yusuf Akçura, Osmanlı son dönem düşünce dünyasında oldukça etkili olmuş bir düşünürdür. Akçura’nın bu etkisi, Milli Mücadele’nin ardından cumhuriyet döneminde ve Kemalizm’in şekillenmesinde de devam etmiştir. Türk milliyetçiliğinin kökenine dair çalışmaları, Türk milliyetçiliğinin gelişimine de katkı sağlamış ve cumhuriyetin milliyetçi bir kimlik inşasında etkili olmuştur. Akçura’nın geliştirdiği milliyetçilik anlayışı, demokratik ve halkçı özellikler taşımaktadır. Harbiye öğrencisiyken tutuklanması ve sürgüne gönderilmesi, Akçura’nın despotik rejimlere karşı duruşunu etkilemiştir. Ayrıca henüz genç bir gazeteciyken, 2. Meşrutiyet’in ilanına ve sonrasında yaşanan gelişmelere tanıklık eden Akçura’nın görüşleri, ordu-siyaset ilişkilerine bakışı bakımından oldukça ileri görüşlü bir özellik taşımaktadır. Ordunun siyasete müdahalesine kesinlikle karşı çıkan Akçura, yaşadığı dönemde gözlemlediği olaylardan böyle bir sonuç çıkarmıştır. Akçura’nın demokratik nitelik taşıyan bu tutumu, Milli Mücadele yıllarında da kendisini göstermektedir. Pantürkizmle ilgili düşüncelerinden uzaklaşan Akçura, “Demokratik Türkçülük” ve “Emperyalist Türkçülük” ayrımını yapmış ve doğru olanın, demokratik Türkçülük anlayışını savunmak olduğunu ifade etmiştir. Türkçülük çerçevesini değiştiren Akçura, cumhuriyet döneminde halkçılıkla özdeşleştirdiği demokrasiyi, milliyetçilik anlayışıyla bağdaştırmıştır. Türk aydınlarının halkla temas kurmamasını eleştiren Akçura’nın, halkçı bakış açısı bu noktada da demokratik bir nitelik taşımaktadır. Çağdaş devletin niteliklerini sayarken demokrasiye yaptığı vurgular, hem cumhuriyetin siyasi ve düşünsel bakışını hem de Kemalizm’i şekillendiren düşünce adamlarından olan Akçura’nın demokrasiye bakış açısını yansıtmaktadır.
Keywords
Abstract
Yusuf Akcura is a thinker who has been very influential in the last period of Ottoman thought. This effect of Akcura continued during the republican period after the National Struggle and in the formation of Kemalism. The work on the origin of Turkish nationalism has also contributed to the development of Turkish nationalism and has influenced the Republican nationalist identity. The concept of nationalism developed by Akcura is democratic and popular. The arrest and sent to exile while the student was a student of Harbiye affects the position of Akcura against the despotic regimes. Moreover, while he is still a young journalist, Akcura's views on the declaration of the Second Constitution and the developments in the aftermath of it are quite forward-looking in terms of military-political relations. Akcura, who opposed to the political intervention of the army, made such a conclusion from the events he observed during his life. This democratic attitude of Akcura shows itself in the years of National Struggle. Akçura has distinguished between "Democratic Turkism" and "Imperialist Turkism", and stated that the right thing is to defend the concept of democratic Turkism. Akçura, who changed the frame of Turkism, correlated democracy and nationalism that he identified with populism during the Republican era. Akcura's criticism of the Turkish intellectuals not establishing contact with the public is also democratic in this respect. The emphasis on democracy while counting the qualities of the contemporary state reflects both the political and intellectual aspects of the Republic and Akcura's view of democracy from the thinkers who shaped Kemalism.