Author :
Abstract
Başlangıçta bir kavram ya da teknik bir terim olarak bulunmasa, kuralları ve çerçevesi belirlenmemiş olsa da, insanlar yeryüzünde ortaya çıkıp iletişim kurmaya başladıktan sonra, ister insani düzlemde isterse de kutsal metinler bazında olsun karşılaştıkları olay ya da nesneleri anlamak ve yorumlamak istemişlerdir. İnsanoğlu, var olduğu günden bugüne değin başlangıçta çok bilinçli, sistematik, bilgisel ve yöntemsel olmasa bile bilinçsiz bir şekilde, karşılıklı anlama ve yorumlama ve hatta ve hatta tartışma sürecine girmek suretiyle, esasında yorum bilimin ilk uygulamasını ya da pratiğini yapmıştır. Yorum Bilim, düşünce tarihi içerisinde sadece belli bir dine veya belli bir mezhebe özgü bir hususiyet olmadığı gibi, kuramsal olarak dinsel metinlerle de sınırlı bir husus değildir. Bu bakımdan insanlık tarihinin karanlık sayfaları geriye doğru çevrildiğinde yorum bilim anlayışının, kuramsal çerçevede köken ve doğuş itibariyle antik uygarlıklara kadar uzandığı hatta Hint dinleri ve özellikle de Berahime gibi değişik kültür ve bilim havzalarında dinî ve felsefi düzeyde kullanıldığı gözlemlenmektedir. Bu makalede, İslâm’dan önceki değişik din ve kültür çevrelerinde varlık bulmuş olan yorum bilim anlayışının bu çevrelerde nasıl anlaşılmış olduğunun tespiti ile birlikte anlambilim ve yorum bilim anlayışından çok farklı bir yapı ve statüye sahip olan te’vîl kavramının dinî ve kültürel temelleri tanıtılmış olacaktır.
Keywords
Abstract
Although it was not originally a concept or a technical term, its rules and framework were not defined, but after people emerged and began to communicate on earth, they wanted to understand and interpret the events or objects they encountered, whether on the basis of human or sacred texts. Human beings have made the first application or practice of science in the beginning since the day it existed, in the beginning, through a process of mutual understanding and interpretation and even and even discussion, even if it was not very conscious, systematic, informational and methodical. Interpretation Science is not only a particular feature of a particular religion or sect within the history of thought, nor is it theoretically limited to religious texts. In this respect, when the dark pages of human history are turned backwards, it is observed that the understanding of interpretation science dates back to ancient civilizations in terms of origin and birth, and is even used at religious and philosophical level in various cultures and sciences such as Indian religions. In this article, the religious and cultural foundations of the concept of olan evil sahip which has a very different structure and status than semantic and interpretative science will be introduced with the determination of how the understanding of interpretation science has been understood in these circles, which have existed in different religious and cultural environments before Islam.
Keywords
- ‘Abdülhamîd, İrfan, İslâm’da İ‘tikâdî Mezhepler ve Akâid Esasları, (çev. M. Sâim Yeprem), Marifet Yay., İstanbul 1994.
- el-Afîfî, Ebu’l-Al‘â, Muhyiddîn İbnu’l-‘Arabî’nin Tasavvuf Felsefesi, (çev. Mehmet Dağ), Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yay., Üniversitesi Basımevi, Ankara 1975.
- Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri Sözlüğü, Savaş Yay., Ankara 1975.Akbulut, Ahmet, Sahabe Devri Siyasî Hâdiselerinin Kelâmî Problemlere Etkileri, Birleşik Yay., İstanbul Altıntaş, Ramazan, İslâm Düşüncesinde İşlevsel Akıl, Pınar Yay., İstanbul 2003.
- Aristoteles, Poetika, (çev. İsmail Tunalı), Remzi Kitabevi, İstanbul 2007.
- Aristoteles, Metafizik, (çev. Ahmet Arslan), Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir 1993.Aristoteles, Anima –Ruh Üzerine II-, (çev. Celal Gürbüz), Ara Yay., İstanbul 1992.
- Aydemir, Abdullah, Tefsirde İsrailiyyât, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ayyıldız Matbaası, Ankara 1979. el-Bedevî, ‘Abdurrahmân, Mezâhibu’l-İslâmiyyîn, Beyrut 1979.
- el-Behiy, Muhammed, İslâm Düşüncesinin İlâhî Yönü, (trc. Sabri Hizmetli), Fecr Yay., Ankara 1992. Bolay, Süleyman Hayri, Felsefî Doktrinler Sözlüğü, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1979.
- el-Câbirî, Muhammed Âbid, Arap-İslâm Aklının oluşumu, (trc. İbrahim Akbaba), Kitabevi Yay., İstanbul Cârullâh, Zühdî, el-Mu‘tezîle, Kahire 1366/1947.
- Cerrahoğlu, İsmail, Kur’ân Tefsirinin Doğuşu ve Buna Hız Veren Amiller, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yay., Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1968.
- Cerrahoğlu, Tefsir Tarihi-II, Diyânet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 1988. Cevizci, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, Ekin Yay., Ankara 1997.
- Demirci, Mustafa, Beytü’l-Hikme, İnsan Yay., İstanbul 1996.
- Didsbury, Howard D. D., “İslâm Öncesi Çin Düşüncesi”, İslâm Düşüncesi Tarihi İçinde, (çev. Kürşat Demirci), ed. M. M. Şerif, İnsan Yay., İstanbul 1990.
- el-Ebherî, Esîrüddîn, Îsâgûcî -Mantığa Giriş-, (çev. Hüseyin Sarıoğlu), İz Yay., İstanbul 1998.
- el-Gazzâlî, Ebû Hâmid, Faysalu’t-Tefrika beyne’l-İslâm ve’z-Zenâdıka, Mecmu‘a Resâil el-İmâm el- Gazzâlî İçinde, Beyrut 1986.
- Goldzıher, Ignaz, Zâhirîler –Sistem ve Tarihleri-, (çev. Cihat Tunç), Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yay., Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1982.
- Günaltay, M. Şemsettin, Antik Felsefenin İslâm Dünyasına Girişi, sad. İrfan Bayın, Kaknüs Yay., İstanbul Hamidullâh, Muhammed, İslâm Peygamberi, (çev. Salih Tuğ), İrfan Yay., İstanbul 1993.
- Hançerlioğlu, Orhan, Felsefe Ansiklopedisi, Remzi Kitabevi, İstanbul 1977.
- Hodgson, M. G. S., İslâm’ın Serüveni, (çev. Komisyon), İz Yay., İstanbul 1993. İbn Hanbel, ‘Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, Beyrut ts.
- İbn Haldûn, ‘Abdurrahmân Ebî Zeyd, Mukaddime, (haz. Süleyman Uludağ), Dergah Yay., İstanbul 1991.
- İbn Meymûn, Mûsâ, Delâletu’l-Hâ’irîn, thk. Hüseyin Atay, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yay., Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1974.
- İbn Sînâ, Ebû ‘Ali ‘Abdillâh, eş-Şifâ el-Mantık-VI (Kitâb el-Cedel), thk. ‘Ahmed Fu‘âd el-Ahvânî, Mısır 1385/1965.
- Kadir, “İskenderiye ve Süryani Düşüncesi”, İslâm Düşüncesi Tarihi İçerisinde, (çev. Kasım Turhan), ed. M. M. Şerif, İnsan Yay., İstanbul 1990.
- Karadaş, Cağfer, Bâkıllânî’ye Göre Allah ve Âlem Tasavvuru, Arasta Yay., Bursa 2003.
- Kazanç, Fethi Kerim, Gazzâlî Öncesi Ehl-i Sünnet Kelâmı’nda Ahlâk Düşüncesi, Ankara Okulu Yay., Ankara 2007.
- Lapidus, Ira M., İslâm Toplumları Tarihi, (çev. Yasin Aktay), İletişim Yay., İstanbul 2003.Nâsıf, Mustafa, Mes’ûliyyetu’t-Te’vîl, nşr. Dâru’s-Selâm, Kahire 1425/2004. Özcan, Zeki, Teolojik Hermenötik, Alfa Yay., İstanbul 2000.
- Özcan, Zeki Augustinus’ta Tanrı ve Yaratma, Alfa Yay., İstanbul 1999.
- Özlem, Doğan, Hermeneutik (Yorumbilgisi) Üzerine Yazılar, Ark Yay., Ankara 1995.
- Platon, Şölen: Sevgi Üstüne, (çev. Azra Erhat-Sabahattin Eyüboğlu), Remzi Kitabevi, İstanbul 1995. Platon, Devlet, (çev. Sebahattin Eyüboğlu-M. Ali Cimcoz), Remzi Kitabevi, İstanbul 1989.
- Platon, Timaios, (çev. Erol Güney-Lütfi Ay), Maarif Vekaleti Yay., Maarif Matbaası, İstanbul 1943. Plotinus, Enneadlar –Seçmeler-, (trc. Zeki Özcan), Asa Yay, Bursa 1996.
- Tritton, A. S. İslâm Kelâmı, (çev. Mehmet Dağ), Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yay., Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1983.
- Wolfson, Austryn, Kelâm Felsefeleri (Müslüman-Hıristiyan-Yahûdî Kelâmı), (çev. Kasım Turhan), Kitabevi Yay., İstanbul 2001.
- Zühre, ‘Ahmed ‘Ali, ez-Zâhir ve’l-Bâtın: Felsefetü’t-Te’vîl fi’d-Diyânâti’s-Semâviyye, Dâru Ninevâ, Dımaşk 2005.
- Zülaloğlu, Fevzi, Temel Kaynağımız Kur’ân, Ekin Yay., İstanbul 2002.
