Türkiye’de Aile Danışmanlığı Eğitim ve Uygulamalarının Aile İçi Sorunları Çözmedeki Yeterlilikleri Üzerine Niteliksel Bir İnceleme
Author :
Abstract
Günümüzde yaşanan toplumsal değişmeler aile sistemlerinde yapısal ve işlevsel dönüşümleri beraberinde getirmiş ve bu dönüşümler, ailelerde yeni sorunların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu sorunları çözebilmek için aileye yönelik psikososyal hizmetlere ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır. Bu hizmetlerin en başında aile danışmanlığı gelmektedir. Temel amacı aile içi sorunları çözebilmek için aile bireylerine problem çözme ve çözümü keşfetme becerilerini kazandırmak olan aile danışmanlığı, Türkiye’de son yıllarda gelişen bir alandır. Türk toplumunda yaşanan değişim ve dönüşümler aile danışmanlığı hizmetlerine olan talebi de günden güne artırmıştır. Bu doğrultuda ülkemizde aile içi sorunları çözebilmeye yardımcı olacak profesyonel aile danışmanları yetiştirebilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye’de Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASHB) tarafından 2012 yılında çıkarılan bir yönetmelikle “Aile Danışmanlığı Eğitim Programı (ADEP)” başlatılmıştır. Bu program kapsamında 300 saat teorik ve 150 saat uygulamalı dersler olmak üzere toplam 450 saatlik eğitimi başarıyla tamamlayanlar aile danışmanı unvanı almaya hak kazanmaktadır. 2012 yılından itibaren ülkemizde aşamalı bir şekilde yaygınlaşmaya başlayan ADEP’in ve aile danışmanlığı uygulama alanlarının bilimsel bir temelde derinlemesine incelenmesi gereken bir konu olarak görülmektedir. Araştırmanın amacı; aile danışmanlığının içeriği, kavramsal çerçevesi ve tarihsel gelişimi, ADEP, gerçekleştirilen uygulamalar, danışmanlık hizmetlerinin yasal ve kurumsal dayanağı, aile danışmanlığına ihtiyaç duyulma sebepleri başta olmak üzere birçok açıdan Türkiye’de aile danışmanlığı eğitimi ve uygulama boyutu hakkında detaylı bir profilinin ortaya konulmasıdır. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desen kullanılmıştır. Bu doğrultuda ülkemizde aile danışmanlığının gelişim sürecini ve mevcut durumunu ortaya koyabilmek ve anlayabilmek için aile danışmanlığı alanında yetkin akademisyenler ve aile danışmanları ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşme verilerinin kodlamaları içerik analizi tekniği kullanılarak MAXQDA 2024 programı aracılığıyla gerçekleştirilmiş ve kodlamalar sonucu 10 ana tema ortaya çıkmıştır. Bu temalar aynı zamanda araştırmanın bulgularını oluşturmaktadır. MAXQDA 2024 programında bulunan “Hiyerarşik Kod-Alt Kod Modeli” kullanılarak temaların görsel haritaları oluşturulmuş ve bu görsel haritalardan yararlanılarak temalar (bulgular) yorumlanmıştır.
Keywords
Abstract
Contemporary social changes have caused structural and functional changes in the family system, and these changes have led to the emergence of new family problems. In order to solve these problems, psychosocial services for the family have become necessary. The most important of these services is family counseling. Family counseling, whose main purpose is to provide family members with problem solving and solution finding skills to solve family problems, is a field that has developed in Turkey in recent years. The changes and transformations in the Turkish society have increased the demand for family counseling services day by day. In this direction, it is aimed to train professional family counselors to help solve family problems in our country. For this purpose, the Ministry of Family and Social Affairs (MoFSS) launched the "Family Counseling Training Program (FCCP)" with a regulation issued in 2012. Under this program, those who successfully complete a total of 450 hours of training, 300 hours of theoretical courses and 150 hours of practical courses, are entitled to receive the title of family counselor. Since 2012, ADEP and family counseling, which are gradually spreading in our country, have been considered a subject that needs to be studied in depth on a scientific basis. The aim of the research is to present a detailed profile of family counseling education and practice in Turkey in many aspects such as the content, conceptual framework and historical development of family counseling, ADEP, practices, legal and institutional basis of counseling services, reasons for the need of family counseling. Phenomenological design, one of the qualitative research methods, was used in this study. In this direction, face-to-face interviews were conducted with academics and family counselors competent in the field of family counseling using a semi-structured interview form in order to reveal and understand the development process and current situation of family counseling in Turkey. The interview data were coded with MAXQDA 2024 using the content analysis technique and 10 main themes emerged as a result of coding. These themes are also the findings of the study. Visual maps of the themes were created using the "Hierarchical Code-Subcode Model" in MAXQDA 2024, and the themes (findings) were interpreted using these visual maps.
