Author :
Abstract
Türk sanatında önemli bir yere sahip olan ciltli kitaplar, çoğu sanatsal değeriyle günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Kitaplar içerdikleri bilgiyi günümüze aktaran birer tarihi belge olması yanında sanat tarihi bakımından da dönemin süsleme anlayışını yansıtan kültür varlıklarımızdır. Günümüzde bu kitaplar çeşitli koleksiyon, müze, kütüphane gibi merkezlerde muhafaza edilmektedir. İnebey Yazma Eser Kütüphanesi’de bu merkezlerden biridir. Bu çalışmada sekiz adet kitabın cildi araştırma kapsamına alınmıştır. Betimsel yöntem kullanılarak ciltlerin malzemeleri, kullanılan renkler, yapım teknikleri, cildin ve kapağın bezeme özellikleri ayrıntılı analiz edilmiş; değerlendirmeleri yapılarak Türk Sanatındaki yerlerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Ayrıca söz konusu yazma eserlerin; kapsam, ait oldukları dönemler ve eser isimleri gibi niteliksel özelliklerine ilişkin bilgiler envanterinde bulunan veriler esas alınarak düzenlenmiştir. Cilt sanatının yaşatılması, kuşaklar arası bağlantının kurulması, Türk kültürü, tarihi, sanatı, süslemesi açısından oldukça önemlidir.
Keywords
Abstract
Hardcover books, which have an important place in Turkish art, have survived until today with most of their artistic values. In addition to being a historical document that transfers the information they contain to the present; books are cultural assets that reflect the ornamentation understanding of the period in terms of art history. Today, these books are kept in centers such as various collections, museums and libraries. Inebey Manuscript Library is one of these centers. The eight hardcover books were included in the research fort his study. By using the descriptive method, the materials of the bindings, the colors used, the construction techniques, the decoration features of the binding and the cover were analyzed in detail, and it was aimed to reveal their place in Turkish Art by making evaluations. In addition, the manuscripts in question have been arranged on the basis of the data in the inventory of qualitative characteristics such as the scope, the periods they belong to and the names of the works. Keeping the art of binding alive is very important in terms of establishing a connection between generations, Turkish culture, history, art and decoration
Keywords
- 1. Anameriç, H. (2005). “Bursa Yazma ve Eski Basma Eserler Kütüphanesi”, Türk Kütüphaneciliği, 19(4): s.467- 468.
- 2. Ayverdi, E. H. (1966). Osmanlı Mimarisinin İlk Devri-I, İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul.
- 3. Bilmiş, H. G. (2013). “Bursa İnebey Kütüphanesindeki Orta Çağ İslam Ciltlerinin (13-14. Yüzyıl) Cilt Sanatı Açısından Değerlendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Fakültesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- 4. Cunbur, M. (1992). “Türklerde Cilt Sanatı”, Türk Dünyası El Kitabı, (C.2): s.425-457, Ankara.
- 5. Çığ, K. (2011). Topkapı Sarayı ve Türk-İslam Sanatları, Kaynak Yayınları, İstanbul.
- 6. Derman, Ç. (1999). “Osmanlı Asırlarında Üslup ve Sanatkârlarıyla Tezhip Sanatı”, Osmanlı, (C.11): s.108-119, Ankara.
- 7. Eyice, S. (1999). “Batı Sanatı Akımlarının Değiştirdiği Osmanlı Dönemi Türk Sanatı”, Osmanlı, (C.10): s.76- 101, Ankara.
- 8. Kara, H. (2015). “Konya Mevlâna Müzesi Müzelik Eserler Bölümünde Bulunan Osmanlı Dönemi Ciltleri”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- 9. Kurmuş, Ö. S. (2002). Bursa Yazma ve Eski Basma Eserler Kütüphanesi, Bursa İl Halk Kütüphanesi Yayınları, Bursa.
- 10. Küçüktepe, Ş. (2020). “Milli Kütüphane Yazma Eserler Koleksiyonu Osmanlı Dönemi (17-19. Yüzyıl) Deri Cilt Kapakları”, Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- 11. Maraşlı, S. (2019). “18-19. Yüzyıl Cilt Sanatı: Yeni Formlar Yeni Konular” (Ed. Ayşe Budak-Muzaffer Yılmaz), Osmanlı Sanatında Değişim ve Dönüşüm, s.241-272, Literatür Academia, Konya.
- 12. Mutlu, B. (1966). “Türk Cilt Sanatına Toplu Bir Bakış”, Akademi, S.5, s.53-58.
- 13. Özbek, Y. (2005). Kayseri Raşit Efendi Kütüphanesindeki Kitap Kapakları, Erciyes Üniversitesi Yayını, Kayseri.
- 14. Özen, M. E. (1998). Türk Cilt Sanatı, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara.
- 15. Renda, G. (1977). Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı 1700-1850, Hacettepe Üniversitesi Yayınevi,
- 16. Sarıtepe, S. (2007). “Sivas Ziya Bey Kütüphanesi’ndeki Kitap Kapakları”, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
- 17. Sözen, M. (1998). Geleneksel Türk El Sanatları, Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık, İstanbul.
- 18. Tanındı, Z. (2004). “Kitâb ve Cilti”, Osmânlı Uygarlığı, (C.2): s. 841-863, İstanbul.
- 19. Tanındı, Z. (2012). “Türk Sanatında Kitap” Sakıp Sabancı Müzesi Kitap Sanatları ve Hat Koleksiyonu, s.9-27, İstanbul.
- 20. Yalçınkaya, T. (2019). “Yusuf Ağa Kütüphanesi’ndeki 17. ve 18. Yüzyıl Deri Ciltleri”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- 21. https://digitalssm.org Erişim: 15.07.2022
- 22. Türkiye Yazma Eser Kurum Başkanlığı İnebey Yazma Eser Kütüphanesi, inebey.yek.gov.tr. Erişim: 28.06.2022
- 23. Türkiye Yazma Eser Kurum Başkanlığı, yazmalar.gov.tr. Erişim: 12.04.2022
