Author :
Abstract
Bu araştırmanın amacı, kanser hastalarının biyopsikososyal açıdan bütüncül bir yaklaşımla psikoonkoloji çerçevesinde değerlendirmesinin yapılmasıdır. Araştırma Onkoloji Ünitesine ayaktan başvuran kanser tanılı 151 hasta/hasta yakını katılımcıyla yapılmıştır. Veriler; Hasta/Hasta Yakını Anamnez ve Eğitim Formu, Ruhsal Durum Muayenesi (RDM) kriterleri, Stres Termometresi, Hasta/Hasta Yakını Randevu Kartı, Eğitim Materyalleri ile yüz yüze yapılan görüşme seanslarından elde edilmiştir. Bu araştırmanın analizinde “İstatistik Paket Programı (SPSS) 22.0” programı kullanılmış, sayısal veriler sayı-yüzde dağılımı, ki-kare ve ve spearman korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. Araştırmadaki 151 hasta populasyonun % 68,9 (n:104)’ü kadın, % 31,1 (n:47)’si erkek olup, yaş ortalaması 51,6±26,6’dir. Bulgulara göre; hastaların kanseri olumsuz bir stres faktörü olarak değerlendirdikleri, kanser algılarının ölümle özdeşleştirildiği, kaygılarının kanser tanı ve tedavi gidişatıyla (prognoz) ilgili olduğu, kanser olgusunun fiziksel hastalığa bağlı tedavi yanıtındaki belirsizlik nedeniyle yaşam dinamiklerini sarstığı ve değiştirdiği, en çok uyum bozukluğu yaşadıkları belirlenmiştir. Sonuç olarak, kanser hastalarına yönelik psikonkoloji uygulamalarında bireye özgü psikolojik destek ve tedavilerin hastalığa yüklenilen anlam ve hastalık kabulüyle sürece uyum sağlamada etkili olduğu, pozitif iyilik halinin iyi hissetmeye, umut kavramının tedavi yanıtına olumlu katkı sağladığı söylenebilir.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to evaluate the cancer patients with a holistic biopsychosocial approach. A total of 151 patients/ patients with cancer diagnosed as outpatients were included in the study. Data; Patient / Patient Relation History and Education Form, Mental State Examination (RDM) criteria, Stress Thermometer, Patient / Patient Relation Appointment Card, Training Materials were obtained from face to face interview sessions. Statistical Package SPSS 22.0 program was used in the analysis of this research, numerical data were analyzed by number-percentage distribution, chi-square and and spearman correlation analysis. Of the 151 patients in the study, 68.9% (n: 104) were female, 31.1% (n: 47) were male and the mean age was 51.6 ± 26.6 years. According to the findings; It was determined that the patients evaluated cancer as a negative stress factor, the cancer perceptions were associated with death, their anxiety was related to cancer diagnosis and treatment (prognosis), the cancer phenomenon was shaken and changed the dynamics of life due to the uncertainty in the treatment response due to physical disease, and the ones with the most adjustment disorder experienced. As a result, it can be said that individual psychological support and treatments are effective in adapting to the disease with the meaning and disease acceptance of the disease.
Keywords
- Aaronson, N., K.(1991). Methodologic issues in assessing the quality of life cancer patients. Cancer 1991;
- Aaronson, N., K.(1991). Methodologic issues in assessing the quality of life cancer patients. Cancer 1991; 67 (Suppl 3):844-50
- Abraham, J., Allegra, J. C., Gulley., J.(2004). Klinik Onkoloji El Kitabı.Çeviri Editörleri Dr. Alpaslan Mayadağlı, Dr. Cem Parlak., Onkolojide Psikofarmakolojik Tedavi 39:521s. Nobel Tıp Kitabevleri.
- Andrykowski, M. A., Manne, S.L. (2006).Are psychological interventions effective and accepted by cancer patients? Standards and levels of evidence. Ann Behav Med. 32:93-7s.
- Alacacıoğlu, A.(2007).“Kanser Hastaları ve Hasta Yakınlarının Depresyon,Umutsuzluk ve KaygıDüzeylerinin Değerlendirilmesi”. Tıbbi Onkoloji Uzmanlık Tezi: T.C Dokuz Eylül Üniversitesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir.
- Alataş, G., Erhan Kurt., E., Esra Alataş,T.,E., Bilgiç,V.,, Karatepe, T.,H. (2007) Düşünen Adam; Duygudurum Bozukluklarında Psikoeğitim. 20(4):196-205 Derleme.
- Anuk, (1999) ; Özkan, S. (1993). Kanser, Kanserli Hasta, Hasta Ailesi ve Tedavi Ekibi Etkileşimi İçindeÖzkan, S. (Ed.), Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi 1998-1999. İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri ABD Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı; 166-172s., İstanbul.
- Aronson, L.,Wilson, D.T., Akert., M.R.(2012). Sosyal Psikoloji., Kaktüs Yayınları.,. 954s. İstanbul
- Arslantaş H, Adana F, Kaya F, Turan D. (2010). Yatan Hastalarda Umutsuzluk ve Sosyal Destek Düzeyi ve Bunları Etkileyen Faktörler. İ.Ü.F.N. Hem. Dergisi.,18(2): 87-97.
- Aker, T.,Önder, M.E.(2003). Psikolojik Travma ve Sonuçları “Travma Sonrası Stres Bozukluğu’nun TeorikYönleri.Livanou, M. T.C.Marmara Üniversitesi Kütüphane ve Dökümantasyon Daire Başkanlığı. Atatürk Eğitim Fakültesi Kitaplığı. 26s.5US Yayınları.İstanbul.
- Barlı, Ö.(2010).Davranış Bilimleri ve Örgütlerde Davranış. Erzurum: Afşar Matbaacılık, 4.bs.
- Breitbart, W., Poppito, S.R.(2018).Kanser Hastalarıyla Psikoterapi bireysel anlam odaklıpsikoterapi.Terapist Kılavuzu.Türkçesi Armay, Z.,Tanoğlu, N. Dörtel Matbacılık San.ve Tic.Ltd. Şti. Psikonet Yayınları.İstanbul.
- Beser N, Öz F. (2003). Kemoterapi Alan Llenfomalı Hastaların Anksiyete-Depresyon Düzeyleri ve Yaşam Kalitesi. C.Ü. Hemsirelik Yüksek Okulu Dergisi,;7(1):47-58.
- Birol, L. (1997). Hemşirelik Süreci, 3. Baskı, Etki Matbaacılık Yayıncılık Ltd. Şti., İzmir.
- Boyle, P., Levin, B. (2008). World Cancer Report. International Agency for Research on Cancer. Geneva, Dünya Kanser Raporu, Uluslararası Kanser Araştırmaları Kurumu., Cenevre.
- Bolund C., Holland J.C. (1990). Crisis and Coping”, Psychosocial Aspect of Oncology,pp 13-25, Newyork.Bultz, B.D., Carlson, L.E. (2005). Emotional distress:The sixth vital sign-future directions in cancer care. Psycho-Oncology 2005;15:93-95s.
- Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 7. baskı, Pegem A Yayıncılık ., Ankara.
- Cüceloğlu, D. (1993). İnsan ve Davranışı,.Remzi Kitapevi. İstanbul.
- Catane, R., Cherny, I.N., Kloke, M., Tanneberger, S., Schrijvers., D. (2009a). Europen Society for MedicalOncology. Çeviri Editörü: Kömürcü., Ş. İleri Evre Kanserde Bakım El Kitabı. Ortadoğu Reklam Tanıtım ve Yayıncılılk Turizm Eğitim ve İnşaat ve Ticaret A.Ş. 240-241s., Ankara.
- Catane, R., Cherny, I.N., Kloke, M., Tanneberger, S., Schrijvers., D. (2009b). Europen Society for MedicalOncology. Çeviri Editörü: Kömürcü., Ş. Palyatif Bakımda Psikoonkoloji İçinde Mathys, R., Middelheim,ZNA. İleri Evre Kanserde Bakım El Kitabı.Ortadoğu Reklam Tanıtım ve Yayıncılılk Turizm Eğitim ve İnşaat ve Ticaret A.Ş. 240-241s., Ankara.
- Clinic Oncology J. (1996). American Society of Clinical Oncology. Outcomes of cancer treatment for technology assessment and cancer treatment guidelines;14.671s.
- Dedeli, Ö., Fadıloğlu, D., Uslu R. (2008) Kanserli bireylerin fonksiyonel durumları ve algıladıkları sosyaldesteğin incelenmesi., Celal Bayar Üniversitesi Manisa Sağlık Yüksekokulu İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı; Türk Onkoloji Dergisi 2008;23(3):132-139
- Derogatis, L.R., Morrow, G.R., Fetting, J., Penman, D., Piasetsky, S., Schmale, A., M.(1983).et al. The prevalence of psychiatric disorders among cancer patients. JAMA; 249:751-757s.
- Ersevim, İ. (2013). Freud ve Psikanalizin Temel İlkeleri., Ego’nun Savunma Mekanizmaları., Özgür Yayınları., 210-213s, İstanbul.
- Elbi, H. (1991).“Kanserin Psikolojik Yönleri”,Türk Psikiyatri Dergisi, sayı 2:(2), 60-64ss. Elbi, H. (2001). Kanser ve Depresyon. Psikiyatri Dünyası. 5-10s.
- Ülger, E., Alacacıoğlu, A., Gülseren, Ş.A., Zencir, Gülbanu., Demir, L., Tarhan O.M. (2014).KanserdePsikososyal Sorunlar Ve Psikososyal Onkolojinin Önemi., Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim VeAraştırma Hastanesi Tıbbı Onkoloji Kliniği., DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi Cilt 28,Sayı 2, (Ağustos),85-92s., İzmir.
- Joshi, U. (2010). Subjective well-being by gender. Journal of Economics and Behavioral Studies, 1(1), 20- 26s.
- Kanserle Savaş Politikası ve Kanser Verileri (1995-1999). T.C. Sağlık Bakanlığı Kanser Savaş Dairesi Başkanlığı Bakanlık Yayını No:618, Ankara:2002s.
- Kovacs, J. (1989) : Concepts of health and disease. The Journal of Medicine and Philosphy,14: 261-267s.
- Köroğlu, E.(2014). DSM-5™ Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı, AMERİKAN PSİKİYATRİ BİRLİĞİ, Boylam Psikiyatri Enstitüsü:5s. Ankara.
- Kramer, G.P., Bernstein, D.A., Phares, V., (2014). Introduction to Clinical Psychology., Klinik Psikolojiye Giriş.,Çeviri Editörü: Dağ, İ., Mentis Yayıncılık San. ve Tic. Ltd. Şti., 149-154s., Ankara.
- Korkmaz., E. (2010). “Kanser ve Kanser Hastalarına İlişkin Tutumların İncelenmesi”. Yüksek Lisans Tezi:T.C. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Preventif Onkoloji Anabilim Dalı, Psikososyal Onkoloji ve Eğitim Programı, İstanbul.
- Kozier, B., Erb G., Blais K., Wilkinson J. (1996). Fundementals Of Nursing, Mosby Year Book, St.Louis.
- Lipowski, Z.J., (1981). Lisaion psychiatry, liasion nursing and behavioral medicine.Comprehensive Psychiatry.,22(6):554-561
- Natan İ. (2000). Kanser Teşhisi Almış Hastalarda Kanser’e Tepki Tarzı Ölçeğinin Güvenirlik ve Geçerlilik Yönünden İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi.
- Okyayuz, Ü. H. (1999). Sağlık Psikolojisi. İçinde Okyayuz, Ü. H. (Ed.), Sağlık Psikolojisi: Giriş. Türk Psikologlar Derneği Yayınları; 1-17s., Ankara.
- Öz, F. (2001). Hastalık yaşantısında belirsizlik. Türk Psikiyatri Dergisi; 12:61-68s.İstanbul.
- Özalp, E., Cankurtaran, E. S., Soygür, H., Geyik, Ö. P., Jacobsen, P. B. (2007). Screening for psychological distress in Turkish cancer patients. Psycho-Oncology; 16(4): 304–11s.
- Özakkaş, T. (2014). Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları: 149 Bütüncül Psikoterapi 9. Dönem Mayıs 2011 Ders Notları. Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları: 149 Birinci baskı: Haziran 2014. İstanbul.
- Özkan, S.(2000a). Hastalıklara Psikolojik Tepkiler. İçinde Özkan, S. (Ed.), Konsültasyon-LiyezonPsikiyatrisi 1998-1999. İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri ABD Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı; 27-30s., İstanbul.
- Özkan, S. (2000b). Psikiyatrik ve Psikososyal Açıdan Kanser. İçinde Özkan, S. (Ed.), Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi 1998-1999. İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri ABD Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı; 140-153s., İstanbul.
- Özkalp, E. (ed).,(1997). Davranış Bilimlerine Giriş, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No. 173, Açıköğretim Fakültesi Yayınları No. 75, Eskişehir.
- Özmen, E., Taşkın, E.O. (2002).Psikiyatri El Kitabı., Poliklinik Uygulamalarında Psikoterapötik Girişimler.,Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı. 563s.,Manisa.
- Özmen, M. (2008). Psikoterapiler, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 303; Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar Sempozyum Dizisi No:62, Mart:303-322s.İstanbul.
- Öztürk, O. (1994). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. 5. Basım. Ankara:Hekimler Yayın Birliği.
- Stuard GW., Sundeen S.J.(1991). Principles And Practice Of Psychiatric Nursing.Fourth Ed., Mosby Year Book,St. Louis.
- Radley, A. (1994). Making Sense of Illness: The Social Psychology of Health and Disease. Sage Publications Ltd., London, UK.
- Roth, A. J., Kornblinth, A. B., Batel-Copel, L., Peabody, E., Scher, H. I., Holland, J. C. (1998). Rapidscreening for psychologic distress in men with prostate carcinoma: A pilot study. Cancer 1998; 82: 1904– 1908s.
- Rowland J.H., Desmond K.A., Meyerowitz B.E.,Belin, T.R., Wyatt G.E., Ganz, P. A.(2000). Role of breatreconstructive surgery in psysical and emotional outcomes among breast cancer survivors. Journal of the National Cancer Institute. 92(17):1422-1429s.
- Taylor, C.M.(1994). Essantials of Psychiatric Nursing.Tatlor CM(eds) Fourteenth editon, Mobsy-Year Book, Inc., S. Louis, 432-451s.
- T.C. Sağlık Bakanlığı (1995-1999). Kanser Savaş Dairesi Başkanlığı Bakanlık Kanserle Savaş Politikası ve Kanser Verileri. Yayın No:618, 2002s. Ankara.
- Uçar, H. (1997) Ölüm kavramı ve ölümcül hastada hemşirelik bakımı. İçinde: Atalay M, editör. Hemşirelik esasları el kitabı. İstanbul: Birlik Ofset., 195-201s. 15.Terakye G. Hasta hemşire ilişkileri. Ankara.
- Güney, S. (2000). Davranış Bilimleri, Ankara:Nobel Yayın Dağıtım, 2.bs.
- Güney, S. (2000). Stres ve stresle başa çıkma, Yönetim ve Organizasyon Kitabı. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım, 2.bs.
- Goleman, D. (1998). Duygusal Zeka. (B. S. Yüksel, Çev.). Varlık Yayınları; 359s.,İstanbul.
- Walsh, P. R (2011), Creating a “values” chain for sustainable development in developing nations: where Maslow meets Porter. Environment, Development and Sustainability, 13(4): 789-805.
- Watson, M.; Kissane, D.W. (2011). IPOS Handbook of Psychotherapy in Cancer Care, First Edition. Editedby Maggie Watson and David W. Kissane.© 2011 John Wiley & Sons, Inc. Published by John Wiley & Sons, Inc. ISBN: 978-0-470-66003-4
- World Health Organization (WHO). (2010). Healthy Workplaces: A Model For Action, Geneva: WHO Press.
- Whitmer, K., Barsevick, A. (2001). Patient resources for cancer related fatigue, Cancer Practioner, 9(6): 311-331.
- Winnubst, J. (1993). “Organizational Structure, Social Support and Burnout”,Ed:W.B.Schaufeli,C.Maslach, T.Marek, Professionel Burnout. Recent Developments in Theory and Research.
- Zimbardo, G.P., Richard J. G. (2014). Psikoloji ve Yaşam; Psikolojiye Giriş, Psychology and Life,Çeviren: Yrd. Doç. Dr. Gamze Sart Çeviri Editörü: Yrd. Doç. Dr. Asil Ali Özdoğru 19. Basımdan Çeviri, Gözden Geçirilmiş Yeni Basım, Ekim, 400-458-570s. Ankara.
- Çalışkan, M. (2017). HNH Psikiyatri İdari ve Eğitim Sorumlusu., 8.7.2018 tarihinde Psiko-OnkolojiOnkoloji Hastalarına Psikolojik Yaklaşım web sitesinden erişildi: http: // www. istanbulsaglik. gov.tr/w/sb/per /belge/ Kanser_hastalarina_psikolojik_yaklasim.pdf
- Canan, S. (2012) 12.05.2018 tarihinde Introduction to Physiology: Homeostasis and Physiological ControlSystems web sitesinden erişildi: https://aybu.edu.tr/sinancanan/contents/files/48901_Introduction2012.pdfWHO (2018). 11.10. 2018 tarihinde World Health Organization web sitesinden erişildi:http://www.who.int/ cancer/prevention/en/detail/cancer
- WHO (2017). 09.09.2017 tarihinde World Health Organization web sitesinden erişildi:http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cancer
